TY - JOUR ID - 2177 TI - بررسی میزان توجه به فراداده در مجلات علمی- پژوهشی براساس دستوالعمل‌های نویسندگان و فایل‌های بارگذاری شده روی سایت‌های مجلات JO - علوم و فنون مدیریت اطلاعات JA - STIM LA - fa SN - 2476-6658 AU - عظیمی, محمدحسن AU - حسینی زاده, فاطمه AD - استادیار، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران AD - دانشجوی دکتری، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران Y1 - 2023 PY - 2023 VL - 9 IS - 2 SP - 421 EP - 442 KW - فراداده KW - نمایه‌سازی نشریات KW - بازیابی اطلاعات KW - مجلات علمی KW - استانداردهای نشریات DO - 10.22091/stim.2022.7753.1711 N2 - هدف: از مجلات علمی به عنوان منابعی که اطلاعات دسته اول را در اختیار جامعه علمی و پژوهشی قرار می‌دهند، انتظار می‌رود که حداکثر تلاش خود را برای نمایه‌سازی و ذخیره‌سازی دقیق و سریع مقالات توسط موتورهای جستجو و پایگاه‌های اطلاعاتی انجام دهند. در این میان فراداده‌ها بهترین راه‌حل می‌باشند. استفاده از فراداده‌‌ها در فایل مقالات می‌‌تواند در محیط وب‌‌معنایی بازیابی را به بهترین شکل ممکن تسریع کند. بنابراین، از حجم اطلاعات در محیط وب پنهان کاسته خواهد شد و در نتیجه دسترسی و استناد به مقالات افزایش می‌یابد، و این امر منجر به تسریع و بهبود روند انتشار علم خواهد شد. لذا، هدف پژوهش حاضر بررسی کاربرد فراداده‌ها در مقالات مجلات علمی در داخل و خارج از کشور براساس دستورالعمل‌های نویسندگان و فایل‌های بارگذاری شده در سه قالب ورد، پی.دی.اف. و اچ.تی.ام.ال. است. روش: این پژوهش از نوع توصیفی بوده و به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه پژوهش در داخل کشور شامل 90 مجله بین‌المللی موجود در سایت رتبه‌بندی مجلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اطلاعات می‌‌باشد. با اعمال شرایط ورود به پژوهش، داشتن صفحه و لینک فعال، تعداد 50 مجله مورد بررسی قرار گرفتند. در خارج از کشور، تعدد، و پراکندگی موضوعی باعث ایجاد جامعه‌‌ای ناهمگن برای بررسی شد، لذا، برای رفع این مشکل مجلات سه ناشر بزرگ مجلات علمی در حوزه‌‌های موضوعی مختلف یعنی وایلی، الزویر و اشپرینگر که هر کدام به ترتیب تعداد مجلات 2756، 2937 و3750 را منتشر می‌‌کنند، انتخاب و وارد مطالعه شدند. ناشران مذکور برای کلیه مجلات دارای ساختار انتشار و راهنمای نویسندگان یکسان بودند که این امر موجب سهولت گردآوری داده‌‌ها و همگن شدن جامعه شد. ابزار گردآوری داده‌ها نیز چک‌لیست محقق‌ساخته می‌باشد. چک‌لیست در سه بخش برای بررسی فایل‌های ورد، پی.دی.اف. و اچ.تی.ام.ال. و با 41 گویه (سوال) بود. هر یک از سوالات با توجه به استانداردهای مطرح شده در رابطه با فراداده‌‌ها در سایت کنسرسیوم شبکه جهانی وب (W3C) استخراج شدند. روایی صوری چک‌لیست توسط گروهی از اساتید گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی تایید گردید و پایایی آن با ضریب آلفا کرونباخ 74/0 تایید شد. یافته‌ها: از میان مجلات داخلی برای تهیه فایل ورد، هیچ دستورالعملی در راهنمای نویسندگان نیامده و از میان ناشران خارجی تنها اشپرینگر به این موضوع توجه کرده است. در مورد فایل اچ.تی.ام.ال. هم هیچ‌یک از مجلات داخلی دارای فایل اچ.تی.ام.ال. نبودند، اما ناشران خارجی به این موضوع توجه داشته و بر طبق استانداردهای فراداده‌ای عمل کرده‌اند. همچنین تنها تعداد محدودی از مجلات موراد مربوط به فراداده‌‌ها که توسط نویسندگان قابل پیاده‌سازی هستند را مد نظر قرار داده و نویسندگان را ملزم به رعایت آنها کرده‌اند. نتیجه بررسی معناداری تفاوت میان مجلات داخلی و خارجی در مولفه‌‌های ورد، پی.دی.اف. و اچ.تی.ام.ال. نشان داد که مقدار معناداری آزمون کروسکال والیس برای فایل‌‌های پی.دی.اف. و اچ‌‌.تی.‌‌ام.ال. کمتر از 05/0 (sig≤0.05) بوده است، لذا می‌‌توان گفت که اختلاف مشاهده‌ شده در مورد میزان رعایت فراداده در فایل‌‌های پی.‌‌دی.‌‌اف. و اچ.‌‌تی.‌‌ام‌‌.ال‌‌.، میان مجلات داخلی و خارجی، معنادار است؛ اما در خصوص فایل‌‌های ورد، اختلاف مشاهده ‌شده معنادار نیست و یافته‌ها در یک سطح هستند. نتیجه‌گیری: سنجش تفاوت بین مجلات داخلی و خارجی در مولفه‌‌های ذکر شده در سه فایل ورد، پی.‌‌دی.‌‌اف. و اچ.‌‌تی.‌‌ام.‌‌ال. معنادار است. مجلات داخلی (آنهایی که در سطح بین‌المللی منتشر می‌شوند و در این پژوهش هدف مطالعه بوده‌‌اند) هیچ توجهی به این مولفه‌‌های ذکر شده در سه فایل ورد، پی.‌‌دی.‌‌اف. و اچ.‌‌تی.‌‌ام.‌‌ال. نداشته‌‌اند. تنها 9 مجله‌ای که توسط انتشارات اشپرینگر منتشر می‌شوند، آن هم به دلیل اینکه این ناشر یک دستورالعمل کلی برای همه نویسندگان دارد، به موضوع فراداده‌‌ها در تنظیم فایل ورد توجه داشته و آن را در فایل‌های پی.‌‌دی.‌‌اف. و اچ.‌‌تی.‌‌ام.‌‌ال. مقالات نیز بکار برده‌اند. به طور کلی توجه به فراداده‌ها و کاربرد آن در میان مجلات داخلی، تقریباً صفر می‌باشد که لازم است جهت بهبود کیفیت نمایه‌سازی و دسترسی به مقالات، به این موضوع به صورت جدی توجه شود. UR - https://stim.qom.ac.ir/article_2177.html L1 - https://stim.qom.ac.ir/article_2177_eeb233eb3a9951563250c008db750bbb.pdf ER -