TY - JOUR ID - 2287 TI - بررسی نقش سواد رسانه‌ای درتوانایی تشخیص اخبار جعلی کتابداران کتابخانه‌های عمومی JO - علوم و فنون مدیریت اطلاعات JA - STIM LA - fa SN - 2476-6658 AU - عزیزی, زهره AU - مرادی, محمود AD - کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران AD - استادیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران Y1 - 2022 PY - 2022 VL - IS - SP - EP - KW - سواد رسانه‌ای KW - اخبار جعلی KW - توانایی تشخیص اخبار جعلی KW - کتابداران KW - کتابخانه‌های عمومی DO - 10.22091/stim.2021.6194.1472 N2 - چکیده هدف: انتشار گسترده «اخبار جعلی» که باعث فریب کاربران و انحراف جامعه می‎شوند، به یکی از تهدیدات مهم رسانه‎ای در جوامع امروز تبدیل شده است. توانایی تشخیص اخبار جعلی برای جامعه و به خصوص کتابداران به عنوان ارائه‎کنندگان خدمات اطلاعاتی برای شناخت و مقابله با اخبار جعلی ضروری است. سواد رسانه‎ای از جمله عوامل مهمی است که در این زمینه می‎تواند نقش داشته باشد؛ در واقع یکی از مهمترین راه‎های مقابله با این تهدید، تجهیز کتابداران به امکانات سواد رسانه‎ای است. بنابراین، هدف از انجام این پژوهش، بررسی نقش سواد رسانه‌ای در توانایی تشخیص اخبار جعلی کتابداران کتابخانه‌های عمومی استان کرمانشاه‌ است. روش‎شناسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است و به روش پیمایشی انجام گرفته است. جامعه‎ی ‌آماری این پژوهش را کتابداران کتابخانه‌های عمومی استان کرمانشاه (170 نفر) تشکیل می‌دهند که ‌از بین آن‌ها (118 نفر) از طریق فرمول مورگان به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده‌ انتخاب شدند. برای گردآوری داده‌های پژوهش از پرسشنامه‎ی توانایی تشخیص اخبار جعلی (اسمعیلی، رحیمی و مرادی، 1398) که بر اساس هشت مؤلفه‎ی اطلاع نگاشت ایفلا طراحی شده و پرسشنامه‎ی سواد رسانه‌ای (فلسفی، 1393) استفاده شده است. یافته‌ها: یافته‎ها حاکی از آن است که سطح سواد رسانه‎ای کتابداران (28/3) و توانایی تشخیص اخبار جعلی آنان (29/3) است. همچنین بر اساس تحلیل داده‌ها سواد رسانه‎ای با ضریب تأثیر 47/0 بر بررسی منبع، با ضریب تأثیر 24/0 بر خواندن متن خبر، با ضریب تأثیر37/0 بر تشخیص نویسنده، با ضریب تأثیر 45/0 بر بررسی منابع پشتیبان، با ضریب تأثیر 41/0 بر بررسی تاریخ و زمان خبر، با ضریب تأثیر 30/0 بر بررسی طنز یا جدی بودن خبر و با ضریب تأثیر 35/0 بر رجوع به باور و تعصبات شخصی نقش دارد. اما در رابطه با پرسش از متخصصین نقشی نداشته و با ضریب تأثیر برابر با 51/0 بر مقیاس کلی توانایی تشخیص اخبار جعلی مؤثر است. نتیجه‌گیری: با توجه به مؤثر بودن سواد رسانه‌ای بر افزایش توانایی تشخیص اخبار جعلی، باید آموزش و اقدامات لازم در جهت ارتقاء سواد رسانه‌ای صورت گیرد تا سبب افزایش توانایی تشخیص اخبار جعلی کتابداران گردد. تشخیص اخبار جعلی، مجموعه‌ای از مهارت‌هاست که کتابداران به طور فعالانه برای قرار گرفتن در معرض پیام‎های جعلی از این شاخص‌ها استفاده کرده تا صحت پیام‌ها را تشخیص نمایند. کتابداران برخوردار از تشخیص اخبار جعلی، در برابر اخبار جعلی، آسیب‌پذیری کمتری دارند. اخباری را که به منظور تأثیرگذاری بر آن‌ها طراحی و ارسال شده در سطوح مختلف مورد شناسایی قرار می‌دهند و قادر خواهند بود با آگاهی بیشتری در مواجهه با آنان داشته باشند و این مهارت‌ها را به کاربران آموزش دهند. نتایج این پژوهش می‌تواند در برنامه‌ریزی‌های درازمدت کتابخانه‌های عمومی کشور مورد استفاده قرار گیرد. UR - https://stim.qom.ac.ir/article_2287.html L1 - ER -