ارزیابی کیفیت خدمات کتابخانه‌های‌ وابسته به نهاد کتابخانه‌های‌ عمومی با استفاده از مدل تحلیل شکاف لایب کوال: مطالعه موردی کتابخانه‌های‌ مناطق سیستانی استان سیستان و بلوچستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

2 استادیار، پژوهشکده گیلان‌شناسی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

چکیده

هدف: این پژوهش با هدف ارزیابی کیفیت خدمات ارائه شده توسط کتابخانه‌های‌ عمومی مناطق سیستانی استان سیستان و بلوچستان و مشخص کردن اختلاف بین خدمات ارئه شده و خدمات مورد انتظار کاربران انجام شده است.
روش‌شناسی: پژوهش حاضر به شیوه کمّی و به روش پیمایشی اجرا شده است. جامعه آماری تحقیق را کاربران کتابخانه‌های‌ عمومی شهرهای زابل، هیرمند، زهک، هامون و نیمروز تشکیل می‌دهند که 5442 نفر هستند. طبق جدول مورگان، حجم نمونه حداقل 361 نفر تعیین شد. 365 پرسشنامه تهیه و به شیوه نمونه‌گیری طبقه‌ای توزیع گردید که از این میان 362 پرسشنامه قابل استفاده بودند. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS و آزمون تی وابسته استفاده شده است.
نتایج: در هر سه بُعد خدمات (کتابخانه به عنوان مکان، تأثیر خدمت و کنترل اطلاعات) میانگین خدمات ادراک شده به شکل معناداری بالاتر از حداقل انتظار و در عین حال پایین‌تر از حداکثر انتظارکاربران است. بُعد کتابخانه به عنوان مکان، بالاترین امتیاز، تأثیر خدمت دومین جایگاه و کنترل اطلاعات، پایین‌ترین میانگین را دارند.
نتیجه‌گیری: به‌رغم پایین بودن فضای فیزیکی، بیشترین مشکل کاربران مربوط به بُعد کنترل اطلاعات است. بیشترین ضعف و شکاف مربوط به محتوای منابع و شیوه دسترسی به آن‌ها می‌باشد. از این جهت به نظر می‌رسد بزرگ‌ترین چالش کتابخانه‌های‌ این منطقه، تجهیز و تقویت مدارک و منابع و نیز استفاده از ابزارهای الکترونیک و سازگار با امکانات موجود در جامعه است. همچنین، با توجه به ارتقاء جایگاه کتابخانه‌ها در مراودات و فعالیت‌های اجتماعی، لزوم توجه بیشتر به بهبود وضعیت فیزیکی ساحتمان و تجهیزات کتابخانه احساس می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Assessment of the Quality of Services in Public Libraries in Sistan Region of Sistan and Baluchestan Province Using LIBQUAL Model

نویسندگان [English]

  • Morteza Masroor Alinoudehi 1
  • Mona Asalemnejad Gilevayi 2
1 Associate Professor, Department of Social Sciences, Faculty of Literature and Humanities, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran
2 Associate Professor, Guilan research center, University of Guilan, Rasht, Iran.
چکیده [English]

 
Aim: The services of public libraries are divided into three dimensions. Being aware of the level of satisfaction of users about any of these dimensions can help the libraries to improve their functions. This study aims to assess library services served by public libraries located in Sistan region of Sistan and Baluchestan province and the difference between expected and perceived services by users.
Methodology: This study is an applied, field study research. This is a quantitative research conducted in survey mode and includes public library users of Zabol, Zahak, Hirmand, Hamoon and Nimrooz cities. Total members are 5442 and according to the Morgan table, the sample size was at least 361. The data gathering tool was a LibQual standard questionnaire. 365 questionnaires were distributed among users which 362 were filled correctly. The analysis was performed via SPSS software and paired sample T-test.
Findings: The first aspect is the effect of service which is constructed of 7 items. In all items the difference between the minimum and maximum expected services and the perceived services were significant. In the expected services, the highest scores were given to the personnel's politeness and the lowest was for the encouraging the sense of trust among members. In the second dimension, library as place, there were 4 items used to estimate the dimension. Besides, the difference between the minimum and maximum expected services and the perceived services was significant. The highest score was for being in a comfortable place and the lowest was given to being suitable for social activity. The third dimension, control of the information was evaluated by 9 items. In this aspect, we saw that perceived services for access to electronic resources were lower than the minimum expected level. The highest score was achieved by Library as a place, and the second was the effect of service and the lowest position belongs to Information control.
Conclusion: Despite the problem of shortage of space in the whole province, respondents show the most problems in the dimension of Information control. In fact, the deepest gap was seen between desired expectations and perceived services in Information control dimension. So, it seems that the most important challenge for the library of this region is the enrichment of resources and to improve equipment of libraries using electronic and high-tech tools. As the function of library as a place for social activities rises, there must be more attention to physical aspects and equipment of it.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Library Services
  • Public Libraries
  • Sistan and Baluchestan
  • Public Libraries Institution
ابراهیمی، ر.؛ علی‌پور نجمی، س. (1392). بررسی کیفی نقش کتابخانه‌های‌‌ عمومی در ایجاد و ارتقاء اعتماد اجتماعی. پژوهشنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 3(2): 72-51.
اسفندیاری مقدم، ع.ر.؛ رزمی شندی، م.؛ نوروزی، ی. (1392). کیفیت خدمات کتابخانه‌های‌ ایران (بررسی پژوهش‌‌های مدل لایب کوال در ایران). تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی، 47(2): 208-191.
اشرفی ریزی، ح.؛ کاظم‌پور، ز. (1393). تحلیل شکاف کیفیت خدمات کتابخانه‌های‌ مرکزی دانشگاه‌های دولتی شهر اصفهان براساس مدل لایب کوال. مدیریت اطلاعات و دانش‌شناسی، 1(1): 71-83.
امیدی‌فر، س.؛ موسوی‌زاده، ز. (1388). سنجش سطوح کیفیت خدمات کتابخانه دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی با استفاده از مدل لایب کوال. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های‌ عمومی (پیام کتابخانه سابق)، 15(4): 80-61.
پارسائیان، م. (1393). تحلیل شکاف و رتبه‌بندی ابعاد و مؤلفه‌های کیفیت خدمات کتابخانه‌های‌ دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد با استفاده از مدل‌های لایب کوال و تحلیل سلسله مراتبی. مدیریت اطلاعات و سلامت، 11(2): 177-189.
تاجر، پ. (1392). بررسی انتظارات کاربران و میزان رضایت‌مندی آن‌ها از خدمات کتابخانه با استفاده از ابزار لایب کوال (مورد مطالعه: کتابخانه دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت). دانش‌شناسی، 6(21): 63-81.
خدایی، م. (1388). جنبه‌های تاریخی کتابخانه‌های‌ عمومی ایران. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های‌ عمومی (پیام کتابخانه سابق)، 4(57): 192-169.
زیدآبادی، ا. (1397).سرانه فضای مطالعه سیستان و بلوچستان 66 سانتی‌‌متر است. خبرگزاری بین‌المللی قرآن. قابل دسترس در: http://iqna.ir/fa/news/3725557/.
سازمان آمار ایران (1395). سالنامه آماری استان سیستان و بلوچستان. معاونت آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه‌‌ریزی استان سیستان و بلوچستان، زاهدان.
علیزاده جدیدی، م.؛ قاضی‌زاده، ی. (1390). بررسی میزان رضایت مراجعان کتابخانه‌های‌ عمومی مرکزی استان مازندران از ارائه خدمات به مراجعه‌کنندگان. ارتباط علمی، 19(1): 54-43.
غیاثوند، ا.؛ دهکریان، پ. (1391). سنجش کیفیت خدمات کتابخانه‌های‌ عمومی وابسته به شهرداری تهران. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 15(1): 308-285.
محمدبیگی، ف.؛ حسن‌زاده، م. (1388). ارزیابی کیفیت خدمات کتابخانه‌های‌ عمومی وابسته به نهاد کتابخانه‌های‌ عمومی کشور در شهر قزوین با استفاده از ابزار لیب کوال. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های‌ عمومی، 15(1): 30-7.
مداحی، ف. (1391). ارزیابی کیفیت خدمات کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد و تأمین منابع علمی دانشگاه تهران براساس مدل لایب کوال. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشگاه تهران.
مرادپور، ر.؛ مهوش، م. (1390). میزان رضایت‌مندی استفاده‌کنندگان کتابخانه‌های‌ عمومی استان خراسان شمالی از فضا و معماری کتابخانه‌ها. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های‌ عمومی، 17(66): 381-401.
مردانی، ا.ح.؛ شریف مقدم، ه. (1391). ارزیابی کیفیت خدمات کتابخانه‌ای دانشگاه علوم پزشکی تهران از دیدگاه کاربران و کتابداران: با بهره‌گیری از مقیاس لایب کوال. مدیریت اطلاعات سلامت، 15(47): 58-47.
مطلبی، د.؛ خانعلی‌لو، ر. (1398). ارزیابی کیفیت خدمات کتابخانه‌های‌ عمومی از دیدگاه کاربران: مطالعه
موردی کتابخانه‌های‌ عمومی استان آذربایجان غربی. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های‌ عمومی، 25(99):
596-579.
مقدسی، ح.؛ ولی‌زاده حقی، س. (1392). سنجش کیفیت خدمات کتابخانه مرکزی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی از دید کاربران با استفاده از مدل لایب کوال. دانش‌شناسی،6(20): 97-108.
میرغفوری، ح. (1385). لایب کوال ابزاری برای سنجش کیفیت خدمات کتابخانه. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 3(67): 168-161.
نوروزی، ی.؛ درم نثاری، م. (1393). بررسی کیفیت خدمات کتابخانه‌های‌ عمومی از طریق مدل تحلیل شکاف مبتنی بر دیدگاه کاربران (مطالعه موردی کتابخانه‌های‌ عمومی مستقر در شهر تبریز). اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های‌ عمومی، 4(20): 707-685.
هاشمیان، م.ر.؛ آل مختار، م.ج.؛ حسن‌زاده، ا. (1391). ارزیابی کیفیت خدمات کتابخانه‌های‌ دانشکده‌های
دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با استفاده از مدل تحلیل شکاف لایب کوال. مدیریت اطلاعات و سلامت،
 9(3): 440-444.
همائی، م.؛ اشرفی ریزی، ح. (1392). بررسی راهکارهای ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی. صدای جمهوری اسلامی ایران، 11(69):42-54.
Asemi, A.; Kazempour, Z. & Ashrafi Rizi, H. (2010). Using LibQUAL to improve services to libraries: A report on Academic Libraries of Iran Experience. The Electronic Librarianship, 30(3): 222-228.
BiranvandZadeh, M.; Heshmati jaded, M. & Sorkhkamal, K. (2015). Assessment of Development Level of Sistan and Baluchistan Province Compared to other Iran’s Provinces. International Journal of Architecture and Urban Development, 5(1).
Brito, G.F. & Vergueiro, W.A. (2013). Quality evaluation of academic library: the LIBQUAL+® methodology and its perspectives of implementation in brazil. BJIS, Marilia (SP), 7: 25-44.
Heinrich, J.H.; Skarkey, T.W. & Lim, J. (2006). Research investigation of information access method. The Journal of Academic Librarianship, 3(2): 183-191.
Jankowska, M.A.; Hertel, K. & Young, N.J. (2006). Improving library service quality to graduate students: Libqual survey results in a practical selling. Libraries and the Academy, 6(1): 55-79.
Kim, Y. & Cooke, L. (2017). Big data analysis of public library operations and services by using the Chernoff face method. Journal of Documentation, 73(3): 466-480.
Oğuz, E.S. & Kurbanoğlu, S. (2011). Strengthening social inclusion in multicultural societies through information literacy. Bilgi dunyasi, 14(2): 1-15.
Scott, R. (2011). The role of public libraries in community building. Public Library Quarterly, 30(3): 191-227.
Thompson, B.; Kyrillidou, M. & Cook, C. (2008). Library users' service desires: A LibQual study. The Library Quarterly, 78(1): 1-18.
CAPTCHA Image