تبیین و مقایسۀ طبقه‌بندی‌های علوم در تمدّن اسلامی و تمدن غرب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه پیام نور، ایران

2 استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه پیام نور، ایران

3 استادیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه پیام نور ، ایران

چکیده

هدف: دانشمندان بسیاری بر اساس معرفت‌شناسی و هستی‌شناسی خود به طبقه‌بندی علوم پرداخته‌اند. هدف این مطالعه تبیین و مقایسۀ رده‌بندی‌های علوم در تمدن اسلامی و تمدن غرب و کشف تفاوت‌ها و تشابهات آنهاست.
روش: این مطالعه از نوع تحلیلی و به روش مرور متون انجام شده است.
یافته‌ها: دانشمندان مسلمان ملاک‌هایی «بومی» برای طبقه‌بندی علوم در نظر گرفتند. آموزه‌های وحی، تعالیم نبوی و اعتقاد به معاد این طبقه‌بندی‌ را متأثر کرد. دانشمندان غربی با نگاه نو و ویژه به جهان، به طبقه‌‌بندی علوم پرداختند و اساس آن را جدا کردن دین و فلسفه از علوم تجربی و اولویت دادن به علوم تجربی و طبیعی دانستند.
نتیجه‌گیری: توجه به تفاوت در اصول طبقه‌بندی علوم در تمدن اسلامی و تمدن غرب برای سازماندهی به آموزش علوم انسانی و اسلامی و نیز رده‌بندی‌های کتابخانه‌ای برای متون و مدارک مرتبط با فرهنگ، ادبیات، تاریخ و جغرافیای ملل اسلامی سازنده است و می تواند در این باب راهگشا باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Explanation and Comparison of the Classifications of the Sciences in Islamic and Western Civilizations

نویسندگان [English]

  • Heidar Mokhtari 1
  • Norooz Shafitabar-Samakoosh 2
  • Hamid Ghazizade 3
1 Assistant Professor, Department of Knowledge and Information Science, Payame Noor University, I.R. of Iran
2 Assistant Professor, Department of Islamic Knowledge, Payame Noor University, I.R. of Iran
3 Assistant Professor, Department of Knowledge and Information Science, Payame Noor University, I.R. of Iran
چکیده [English]

Purpose: Based on their own epistemology and ontology, many scientists have classified the sciences. This study aimed to explain and compare the classifications of the sciences in Islamic and Western civilizations and explore their similarities and differences.
Methodology: This study was analytic and a literature review.
Findings: Islamic scientists included domestic criteria in the classification of the sciences. Revelatory instructions, prophetic orders and resurrection beliefs affected this classification. In Western civilization, scientists classified the sciences with a new approach and special worldview and based this classification on separating religion and philosophy from natural and empirical sciences and preferring the latter.
Conclusion: Considering differences among the principles of the classifications of the sciences in Islamic and Western civilizations has some implications for organizing sciences for education of humanities and Islamic science as well as classifying library documents relating to Islamic nations’ cultures, literature, history and geography and this can be beneficial in this aspect.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Classification of Sciences
  • Islamic Civilization
  • Western Civilization

مراجع

 
اکرمی، الف( 1389). بررسی تطبیقی طبقه­بندی­های علوم در تمدن اسلامی. معرفت، 19 (151)، 71-87.
بکّار، ع(1389). طبقه­بندی علوم از نظر حکمای مسلمان (جواد قاسمی، مترجم). مشهد: بنیاد پژوهش­های اسلامی آستان قدس رضوی.
بیگلری، الف؛ و برزگر، الف (1394). ابن رشد و دانش سیاسی. سیاست متعالیه، 3 (11)، 27-46
حقیقی، م(1366). مروری بر رده­بندی نظری و رده­بندی عملی. مجله روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران، 1(3-4)، 45-58.
خوارزمی، م (1409 ق). مفاتیح العلوم (إبراهیم الأبیاری، مقدمه­نویس و مصحّح). بیروت: دار الکتاب العربی.
رسائل اخوان الصفاء (1376 ق). 4 ج. بیروت: دار بیروت / دار صادر.
سجّادی، م.ص (1360). طبقه­بندی علوم در تمدن اسلامی. تهران: مؤلف.
طاهری عراقی، م (1363). تقسیم­بندی علوم از نظر غزالی. معارف، 1 (3)، 81-89.
فدایی عراقی، غ.ر (1389). طرحی نو در طبقه­بندی علوم. تهران: سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
قائم‌مقامی، ن. (1365). رانگاناتان کتابدار شرق و پاره‌ای از تأثیرات او بر کتابداری مغرب­زمین. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشکده علوم تربیتی دانشگاه تهران، تهران.
کرون، پ. (1390). تاریخ اندیشۀ سیاسی در اسلام: میراث فرهنگی ایران و اندرزنامه­ها (مسعود جعفری، مترجم). بخارا، 14 (80)، 152-170.
کریمی زنجانی اصل، م. (1383). طبقه­بندی علوم، در: دائره­المعارف تشیع، به کوشش احمد صدر حاج سیّدجوادی، کامران فانی و بهاء­الدّین خرّمشاهی (ج 10، صص 486-492). تهران: نشر شهید سعید محبّی.
کیانی فرید، م. (1390). طبقه­بندی در تاریخ: بحثی در باب تقسیمات علوم از منظر اندیشمندان متقدم. سوره، 5 (54-55). بازیابی 16 اسفند 1396، از http://www.sooremag.ir
لک­زایی، ن (1388). طبقه­بندی علوم از نظر صدرالمتألّهین و امام خمینی. خردنامه، 57، 42-52.
محقّق، م (1370). تقسیم­بندی علوم از نظر دانشمندان اسلامی. رهیافت (فصلنامۀ سیاست علمی و پژوهشی)، 1، 28-37.
نصر، ح (1391). علم و تمدن در اسلام  (احمد آرام، مترجم). تهران: علمی و فرهنگی.
ولیش، ه. اچ.؛ و اسمیراگلیا، ر. پی (1381). رده­بندی کتابخانه­ای (فیروزه برومند، مترجم)، در : دائره­المعارف کتابداری و اطلاع­رسانی (ج 1، 887ب-893الف). تهران: کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران.
Cogswell, G. A. (1899). The classification of the sciences. The Philosophical Review, 8 (5), 494-512.
Grant, E. (2007). A History of Natural Philosophy: from the Ancient World to the Nineteenth Century. Cambridge University Press.
Gutas, D. (2006). The Greek and Persian background of early Arabic encyclopedism. In: Gerhard Endress (ed.), Organizing Knowledge: Encyclopedia Activities in Pre-Eighteenth Century Islamic World (pp 91-101). (Leiden: Brill.
Vidal, F. (2015). Psychology and classifications of the sciences. trans. Jacob Krell. Republic of Letters, pp 1-22, Retrieved 23 February, 2015 from ARCADE (Literature, the Humanities & the World). at: http://arcade.stanford.edu/sites/default/files/article_pdfs/ROFL_v4_Vidal_03Pass_0411_final.pdf
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار