بررسی رابطه بین سواد اطلاعاتی کاربران و رضایت آنان از خدمات کتابخانه (پژوهش موردی: کتابخانه مرکزی دانشگاه محقق اردبیلی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد مدیریت اطلاعات، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 دانشیار، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دانشیار، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

هدف:پژوهش حاضر تعیین رابطه بین سواد اطلاعاتی کاربران کتابخانه مرکزی دانشگاه محقق اردبیلی و رضایت آنان از خدمات این کتابخانه بود.
روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و روش پژوهش، پیمایشی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش تمامی دانشجویان (در چهار مقطع کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ‌ارشد و دکتری) و اعضای هیئت علمی دانشگاه محقق اردبیلی شامل 11647 نفر بود. حجم نمونه 253 نفر است، که در آن از روش نمونه‌گیری در دسترس استفاده شد. ابزار اندازه‌ گیری در این پژوهش، پرسشنامه رضایت کاربران، شامل لیب‌کوال برای رضایت از خدمات محلی کتابخانه، وب‌کوال4 برای رضایت از وبگاه کتابخانه و پرسشنامه سنجش سواد اطلاعاتی مبتنی بر استاندارد قابلیت‌ های سواد اطلاعاتی برای آموزش عالی، تدوین ای.سی.آر.ال. (2000) است. داده‌های پژوهش با استفاده از آمار توصیفی و آمار استنباطی (آزمون من‌ویتنی، آزمون کروسکال‌والیس، و ضریب همبستگی اسپیرمن) در نرم‌افزار اس.پی.اس.اس. نسخه 22 تجزیه و تحلیل شد.
یافته‌ ها: یافته‌ های پژوهش نشان داد که بین استاندارد اول از سواد اطلاعاتی و بُعد دوم رضایت از خدمات محلی کتابخانه یعنی «توانایی تعیین وسعت ماهیت اطلاعات و تأثیر خدمات»، استاندارد دوم از سواد اطلاعاتی و بُعد دوم رضایت از خدمات محلی کتابخانه یعنی «توانایی دسترسی مؤثر به اطلاعات و تأثیر خدمات» و استاندارد چهارم از سواد اطلاعاتی و بعد اول و دوم رضایت از خدمات محلی کتابخانه یعنی «توانایی کاربرد هدف‌مند اطلاعات و کنترل اطلاعات» و «توانایی کاربرد هدف‌مند اطلاعات و تأثیر خدمات»، رابطه مثبت و معنادری وجود دارد. در بخش وبگاه نیز بین استاندارد دوم از سواد اطلاعاتی و بعد اول و دوم رضایت از خدمات وبگاه، یعنی بین «توانایی دسترسی مؤثر به اطلاعات و قابلیت استفاده وبگاه» و «توانایی دسترسی مؤثر به اطلاعات و کیفیت اطلاعات وبگاه»، استاندارد سوم از سواد اطلاعاتی و بعد اول رضایت از خدمات وبگاه یعنی «توانایی ارزیابی نقادانه اطلاعات و قابلیت استفاده وبگاه»، و استاندارد چهارم از سواد اطلاعاتی و بعد اول، دوم و سوم رضایت از خدمات وبگاه یعنی «توانایی کاربرد هدف‌مند اطلاعات و قابلیت استفاده وبگاه»، «توانایی کاربرد هدف‌ مند اطلاعات و کیفیت اطلاعات وبگاه» و در نهایت، بین «توانایی کاربرد هدف‌ مند اطلاعات و کیفیت تعامل خدمات وبگاه» رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین رضایت کاربران از خدمات (هم خدمات محلی و هم وبگاه) کتابخانه مرکزی دانشگاه محقق اردبیلی در سطح نسبتاً مطلوب است، ولی سواد اطلاعاتی آنان در سطح نامطلوب قرار دارد. بین رضایت کاربران کتابخانه مرکزی دانشگاه محقق اردبیلی براساس سن و جنسیت، و بین سواد اطلاعاتی کاربران این کتابخانه براساس سن، مقطع تحصیلی و سمت تفاوت معناداری وجود دارد.
نتیجه‌ گیری: به طور کلی می‌توان گفت که در این پژوهش بین سواد اطلاعاتی کاربران و رضایت آنان از خدمات کتابخانه رابطه مثبت و معناداری مشاهده شد و این رابطه در بخش خدمات وبگاه کتابخانه ملموس‌تر بود.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the relationship between users' information literacy and their satisfaction with library services

نویسندگان [English]

  • Nneda Salimi 1
  • Fatemeh Fahimnia 2
  • Alireza Noruzi 3
1 Master of Information Management, Department of Information Science and Science, School of Management, University of Tehran, Tehran, Iran.
2 Associate Professor, Department of Information Science, Faculty of Management, University of Tehran, Tehran, Iran.
3 Associate Professor, Department of Information Science, Faculty of Management, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Propose: The purpose of this study is to investigate the relationship between users' information literacy and their satisfaction with the central Library services of the University of Mohaghegh Ardabili.
Methodology: This is application research and a survey study. The research methodology is a correlation type. The statistical population consists of 11647 students (undergraduate, graduate, and postgraduate) and faculty staff at University of Mohaghegh Ardabili. The sampling approach is convenience or accidental sampling and the sample size includes 253 persons.
The data-gathering instrument, in this research, includes user satisfaction questionnaires, LibQUAL for local library services, Webqual 4 for web services, and an information literacy questionnaire, based on information literacy competency standards for higher education, developed by ACRL. Data were analyzed by descriptive & inferential statistics (U-Mann Whitney & Kruskal-Wallis test and spearman’s correlation) using SPSS software.
Finding: The findings of this study showed that there is a significant positive correlation between the first standard of information literacy and the second dimension of users satisfaction with local library services, namely, (the ability to determine the nature and extent of the information & the effect of services), the second standard of information literacy and the second dimension of users satisfaction with local library services, namely, (the ability to effectively access the information & the effect of service), the fourth standard of information literacy and the first and second dimensions of users satisfaction with local library services, namely (the ability to effectively use information & the information control) and (the ability to effectively use information & effect of service). In the website section, there is a significant positive correlation between the second standard of information literacy and the first and the second dimensions of satisfaction with the website services, namely,(the ability to effectively access information & website usability), (the ability to effectively access the information & the information quality), the third standard of information literacy and the first dimension of satisfaction with the website services (The ability to critically evaluate information and the usability), the fourth standard of information literacy and the first, second and third dimensions of satisfaction with the website services of this library (ability to effectively use information & the usability), (the ability to effectively use information & information quality) and (the ability to effectively use information & service interaction).On the other hand, the finding of this research showed that in general, users' satisfaction with library services (both website and local services) is relatively desirable, but their information literacy is undesirable. In addition, there is a significant difference between the users' satisfaction on the basis of age and gender, and there is a significant difference between users’ information literacy by age, educational level, and position.
Conclusion: The result of this research showed that in general, there was a significant positive correlation between users' information literacy and their satisfaction with library services, and this correlation was more tangible on library web services.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • User satisfaction
  • Information literacy
  • Central library
  • University of Mohaghegh Ardabili
  • libqual
  • Webqual
  • ACRL Standard

مراجع

1. ابراهیمی، ب. (1390). تعیین میزان رضایت کاربران از کارایی کتابخانه دیجیتالی اهل بیت(ع) اصفهان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده علوم تربیتی و روان‏شناسی.
2. افضلی، ط.؛ تفرشی، ش. (1389). نقش و جایگاه کتابخانه‌های صدا و سیما در ارتقاء سواد اطلاعاتی کاربران. دانش‌شناسی، 3(10): 12-1.
3. بیگدلی، ز.؛ آبیاری، آ. (1392). بررسی رابطه بین سواد اطلاعاتی و اضطراب کتابخانه‌ای در دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شهید چمران. مطالعات کتابداری و علم اطلاعات، 5(11): 36-17.
4. بی‌نیاز، ه. (1392). بررسی رابطه سواد اطلاعاتی با خودکارآمدی رایانه‌ای و عملکرد تحصیلی دانشجویان دانشکده روان‏شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه تهران، دانشکده روان‏شناسی و علوم تربیتی.
5. پریرخ، م. (1386). آموزش سواد اطلاعاتی: مفاهیم، روش‏ها و برنامه‌ها. تهران: کتابدار.
6. حسن‌زاده‌، م. (1383). کاربرد مؤلفه‌های سواد اطلاعاتی در مدیریت دانش سازمان در: مجموعه مقالات همایش آموزش استفاده‌کنندگان و توسعه سواد اطلاعاتی در کتابخانه‌ها، مراکز اطلاع‌رسانی و موزه‌ها. مشهد: سازمان کتابخانه‏ها، موزه‏ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی.
7. حسن‌زاده، م.؛ نجفقلی‌نژاد، ا. (1387). سنجش و ارزیابی کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی. تهران: نشر کتابدار.
8. رزمی‌شندی، م.؛ اسفندیاری‌مقدم، ع.ر.؛ نوروزی، ی. (1392). سنجش کیفیت خدمات کتابخانه و مرکز اطلاع‌رسانی دانشگاه امام صادق با استفاده از مدل لیب‌کوال. نظام‌ها و خدمات اطلاعاتی، 2(4): 80-69.
9. سیامک، م.؛ داورپناه، م. (1388). ساخت و اعتباریابی سنجش سواد اطلاعاتی پایه و واقعی دانشجویان مقطع کارشناسی. فصلنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، 12(1): ص 146-119.
10. شعبانی، ع. (1387). بررسی رابطه هوش هیجانی و کیفیت ارائه خدمات کتابداران کتابخانه‌های دانشکده‌ای دانشگاه تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه تهران دانشکده روان‏شناسی و علوم ‌تربیتی، گروه علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی.
11. طاهریان، آ. (1386). عوامل مؤثر بر ارتقای میزان رضایتمندی کاربران کتابخانه‌ها با تأکید بر کتابخانه‌های تخصصی. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 70: 196-179.
12. فتاحی، ر. (1379). الگویی برای بازنگری و تجدید ساختار آموزش‌های کتابداری واطلاع‌رسانی در ایران با توجه به تحولات جدید در محیط اطلاعاتی. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 3(1): 44-21.
13. قاسمی، پ.؛ نوروزی، ع.ر. (1395). بررسی سواد اطلاعاتی معلمان. تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی، 50(1): ص 66-6.
14. کارگرآزاد، ز. (1394). طبقه‌بندی ابعاد وب‌کوال بر اساس تأثیر عملکرد نامتقارن مدل رضایت مشتری کانو، مطالعه موردی: وبگاه آموزش مجازی دانشگاه تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه تهران، دانشکده علم اطلاعات و دانش‌شناسی.
15. کاووسی، م.ر.؛ سقایی، ع. (1392). روش‌های اندازه‌گیری رضایت مشتری. تهران: آمه.
16. معین، م. (1373). نقش اطلاع‌رسانی در پژوهش و توسعه. اطلاع‌رسانی،11(1): ص5-3.
17. نیاکان لاهیجی، ن. (1391). بررسی عوامل مؤثر بر رضایت مشتریان در بیمه‌های زندگی. تازه‌های جهان بیمه، 174: ص18-4.
18. نیک‌پور، ا.؛ منظری توکلی، ع.ر.؛ رجائی‌نژاد، م. (1390). بررسی رابطه بین سواد اطلاعاتی کارکنان و اثربخشی سازمانی در سازمان‌های دولتی شهر کرمان. فرآیند مدیریت توسعه،25(3): 161-145.
19. یوسف‌زاده نجدی تبریز، ا. (1392). سنجش کیفیت خدمات الکترونیکی کتابخانه‌های دانشگاه فردوسی مشهد از دیدگاه کتابداران و دانشجویان تحصیلات تکمیلی براساس مدلتلفیقی لیب‌کوال، دیجی‌کوال و ای.اس.کوال. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. مشهد: دانشگاه فردوسی،. دانشکده علوم تربیتی و روان‏شناسی.
20. Aljanabi, A.R.A. & AL-Hadban, W.K.M. (2018). Information Literacy and learners’ satisfaction: The mediating role of social networking technology usage. Retrieved from: https://doi.org/10.1108/ILS-08-2018-0091.
21. Association of College & Research Libraries (2000). Information Literacy Competency Standards for Higher Education. Chicago. Retrieved from:
http://www.ala.org/acrl/standards/informationliteracycompetency
22. Association of College & Research Libraries (2016). Framework for Information Literacy for Higher Education. Chicago. Retrieved from: http://www.ala.org/standardsilframework.
23. Barnes, S.J. & Vidgen, R.T. (2005). Data triangulation in action: using comment analysis to refine web quality metrics. In: processings of the 13th European Conference on Information Systems, ECIS 2005, Regensburg Germany, May 26-28.
24. Emmett, A. & Emde, J. (2007). Assessing information literacy skills using the ACRL standards as a guide. Reference Services Review, 35(2): 210-229.  
25. Finley, M. (2009). Alvin Toffler and the Third Wave. Retrieved from:
https://www.goodreads.com/book/show /67282/Third-Wave-Alvin-Toffler/
26. Green, D. & Kyrillidou, M. (2012). Libqual + Procedure Manual. In: Proceedings of the 2012 Library Assessment Conference. Washingtone, DC: Association of Research Libraries. Retrieved from: https://www.libqual.org/documents/LibQual/publications/ProceduresManual.pdf.
27. Guder, C.S. (2012). Exploring the Relationship between Patron Type, Carnegie Classification, and Satisfaction with Library Services: An Analysis of LibQUAL+® Results. Doctoral dessertation ofPhilosophy. The Patton College of Education at Ohio University.
28. Ilieska, K. (2013). Customer Satisfaction Index – as a Base for Strategic Marketing Management. TEM Journal, 2(4): 327-331.
29. Kamaruddin, N.A. ; Baharuddin, M.F. & Mustaffar, M.Y. (2014). Assessment of service quality using LibQUAL+ three key dimensions tool at public libraries in Klang Valley, Malaysia. In:23rd International Business Information Management Association Conference. IBIMA 2014; Valencia; Spain; 13 May 2014 through 14 May 2014.
30. Kyrillidiu, M. & Macial, M. (2015). LibQUAL+ Survey Introduction. In: Library Assessment Conference 2015. Washingtone, Association of Research Libraries & Texas A &M University Libraries. Retrieved from:
https://www.libqual.org/documents/LibQual/publications/2015/2015_ALA_Chicago_SurveyIntro.pdf
31. Leichner, N.PJ. ; Mayer, A. & Krampen, G. (2013). Assessing information literacy among German psychology students. Reference Service Review, 41(4): 660-674, retrieved from: www.emeraldinsight.com/0090-7324.htm
32. Miller, K.F. (2008). Service Quality In Academic Libraries: An Analysis Of Libqual+™ Scores and InstiTtutional Characteristics. Doctoral dissertation of Education. The College of Education, at the University of Central Florida. Retrieved from:  purl.fcla.edu/fcla/etd/CFE0002007.
33. Napitupulu, D. (2017). Analysis of factors affecting the website quality based on webqual approach (study case: XYZ university). International Journal on Advanced Science Engineering Information Technology, 7(3): 791-798, Retrieved from:10.18517/ijaseit.7.3.1748.
34. Parasuraman, A. ; Zeithaml, V.A. & Malhotra, A. (2005). E-S-QUAL: a multiple item scale for assessing electronic service quality. Journal of Service Research, 7(3):231-234.
35. Pekari, C. (2005). Human rights in the information society. Retrieved from: www.esil-sedi.eu/sites/default/files/Pekari_0.PDF.
36. Pinto, M. ; Antonio, C.J. & Gomez, D.R. (2010). Thirty years of Thirty years of information literacy (1977—2007).  Journal of Librarianship & Information Science, 42(1): 3–19.
37. The United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (2010). Towards media and information literacy indicators. Background Document of the Expert Meeting 4-6 November, Bangkok, Thailand,  Prepared by Moeller, S. ; Joseph, A. ; Lau, J. & Carbo, T. Retrieved from:
http://www.unesco.org/new/en/education/themes/education-building-blocks/literacy.
38. Voorbij, H. (2012). The use of LibQUAL+ by European research libraries. Performance Measurement and Metrics, 13(3):154-168.  
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image
علوم و فنون مدیریت اطلاعات
دوره 6، شماره 1
اردیبهشت 1399
صفحه 114-149

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار