تحلیل دیدگاه کتابداران و ارزیابی بخش مدیریت ورود اطلاعات در نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای درون‌سازمانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو کارشناسی ارشد، علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

2 استادیار، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

3 استادیار، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

4 کارشناس ارشد، علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر شناسایی وضعیت نرم­افزارهای کتابخانه­ای درون­سازمانی از لحاظ مدیریت ورود اطلاعات از دیدگاه کتابداران است.
روش: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی است و از روش پژوهش پیمایشی ارزیابانه برای اجرای آن استفاده شده است. روش گردآوری داده­ها، ارزیابی با استفاده از سیاهه وارسی است. جامعه پژوهش شامل 23 نرم­افزار کتابخانه­ای درون سازمانی شناسایی شده در پژوهش حبیبی و دیگران (1397) است، که از این بین پنج نرم‌افزار کتابخانه­ای درون­سازمانی، براساس معیارهای فعال بودن، محدوده پوشش و همسنگ بودن نرم‌افزارها (نرم­افزار کتابخانه­ای دانشگاهی)، جهت ارزیابی انتخاب و سپس کتابدارانی که در بخش ورود اطلاعات این نرم‌افزارها مشغول به کار بودند، به تعداد 65 نفر از کتابداران کتابخانه دانشگاه­های وابسته به وزارت علوم (دانشگاه تهران، شریف، شهید بهشتی، مالک اشتر، فردوسی) جهت تکمیل سیاهه وارسی انتخاب شدند، که به دلیل محدود بودن، نمونه‌گیری به روش سرشماری انجام شد.
یافته­ها: یافته­های پژوهش نشان داد که در مجموع میزان مطلوبیت نرم‌افزار کتابخانه‌ای دانشگاه تهران، پند (شهید بهشتی)، ماوا (مالک اشتر)، سیماد (فردوسی مشهد)، پروان (شریف)  به لحاظ مدیریت اطلاعات براساس دیدگاه کتابداران،  در نرم افزار پند 26/18 درصد، نرم­افزار سیماد 04/48 درصد، نرم­افزار پروان 71/17 درصد، نرم­افزار تهران 90/22 درصد، نرم­افزار ماوا 53 /46 درصد است. از بین سه شاخص مورد بررسی (پایگاه کتابشناختی، پایگاه مستند، پایگاه موجودی)، کتابداران بیشترین میزان رضایت را از مولفه‌های مربوط به شاخص پایگاه موجودی کسب نمودند.‌ به جز نرم‌افزار پروان که با 5/23 درصد، بیشترین امتیاز را از قسمت پایگاه کتابشناختی  و کمترین میزان رضایت را در قسمت مولفه‌های مربوط به شاخص پایگاه مستند به دست آورد، نرم‌افزار پند و سیماد با 17/2 درصد، نرم‌افزار پروان با صفر درصد، نرم‌افزار تهران با 56/14 درصد و نرم‌افزار ماوا با 29/32 درصد کمترین امتیاز را کسب نمودند.
نتیجه‌گیری: یافته‌های پژوهش نشان داد که در مجموع میزان مطلوبیت نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای مورد بررسی به لحاظ مدیریت ورود اطلاعات زیر پنجاه درصد است. بنابراین، نظرسنجی از کتابداران نشان داد که نرم‌افزارهای تدوین شده در این بخش ضعیف عمل کرده‌اند و هنوز بدیهیات در نرم‌افزارهای کتابخانه­ای طراحی شده درون‌سازمانی حل نشده‌ است. همانطور که یافته‌ها نشان داد از 5 نرم‌افزار فعال بررسی شده،‌ در بخش مستندسازی، که برای کتابخانه‌ها یک اصل و استانداردی غیرقابل کنار گذاشتن است، این نرم‌افزارها به این قسمت توجهی نکرده‌اند. همچنین در قسمت پایگاه اطلاعات کتابشناختی، در بخش‌های ورود اطلاعات، انعطاف‌پذیری صفحه ورود اطلاعات، داشتن راهنمای فوری هنگام ورود اطلاعات و داشتن فیلدهای کافی و غیره دچار ضعف هستند. نکته مهمی که در همه نرم‌افزارهای درون‌سازمانی توجه را جلب می‌کند این است که این نرم‌افزارها از بعد فراداده‌های استاندارد کتابخانه‌ای حتی در استانداردهای کهنه شده­ای مانند مارک هم ضعف دارند. با توجه به اینکه هرچه محیط ورود اطلاعات درست و نزدیک­تر به استانداردهای حوزه کتابداری و علوم اطلاعات طراحی شود (نه صرفا استانداردهای نرم‌افزاری)، گردش اطلاعات و جستجو را آسانتر می­کند، بنابراین، لازم است طراحان در تدوین این قسمت توجه بیشتری نمایند.
 
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Exploration of Viewpoints of Librarians and Assessments of Data Entry Management in Intra-Organizational Library Software

نویسندگان [English]

  • Sahar Habibi 1
  • Mohsen Zeinolabedini 2
  • Amir Reza Asnafi 3
  • Ebrahim Emrani 4
1 MA student. Information Science and Knowledge, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor. Information Science and Knowledge, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
3 Assistant Professor. Information Science and Knowledge, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
4 MA. Information Science and Knowledge, Tehran University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Purpose: this study aimed to identify the status of intra-organizational library software in terms of viewpoints made by data entry management.
Methodology: applied research in terms of its purpose and a survey for its method. Data collected using a check list. The research population consisted of two groups: a set of five software institutes which were studied based on the criteria of activity, scope of coverage and software compatibility and a set of group of 65 librarians from the state universities namely Tehran University, Sharif Univeristy of Technology, Shahid Beheshti, Malek Ashtar, and Ferdowsi University of Mashhad.
Findings: according to the librarian's viewpoints UT Oracle 22.90%, Pand 18.26%, Mava 46.53%, Simad, 48.44%, Parwan 17.71% are considered to be in a satisfactory situation.
Conclusion: librarians' views on the software capabilities in data entry related to Pand, Parwan, Siamad, Oracle and Mava showed significant weaknesses. Given the fact that the information entry environment is designed more accurate and more close to library and information science standards (not software standards), it streamlines the flow of information and search and designers need to pay more attention to this section.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • library software
  • information management
  • evaluation
  • in-app software
  • librarians

مراجع

1. امامی، س. (1391). مطالعه مشکلات کتابداران در استفاده از بانک‌‌های مستند نرم‌‌افزارهای کتابخانه‌‌های دانشگاه‌‌های دولتی و آزاد اسلامی شهر تهران. پایا‌‌ن‌‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه آزاد واحد تهران شمال.
2. پذیرش، ن. (1392). بررسی مقایسه‌ای امکانات و ویژگی‌های نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای ایران (پارس آذرخش، پیام مشرق، کاوش، نوسا) و ارائه الگویی برای ارزیابی نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. مشهد: دانشگاه پیام نور.
3. حاجی زین‌العابدینی، م.، پازوکی، ف. و داودزاده سالستانی، س. (1390). نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای در ایران. تهران: کتابدار.
4. حبیبی، س. و همکاران (1397). مطالعه وضعیت نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای در ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
5. حریری، ن.، فیروزی، ص. (1389). سنجش رضایت کاربران نرم‌افزار کتابخانه دیجیتال پیام در کتابخانه‌های استفاده‌کننده از آن. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات. 4 (22)، 102-84.
6. طهماسبی لیمونی، ص.، امامی، م.، و قیاسی، م. (1396). بررسی دیدگاه کتابداران دانشگاه‌‌های علوم پزشکی اهواز، بابل و شهید بهشتی نسبت به نرم‌‌افزار کتابخانه‌‌ای آذرخش: یک مطالعه تطبیقی. دانشگاه علوم پزشکی مازندران، 27(152)، 184-175.
7. فتاحی، ر. پریرخ، م. (1385). نرم‌‌افزار جامع کتابخانه و آرشیو. در: دایرة المعارف کتابداری و اطلاع رسانی. سرویراستار عباس حری، ویراستار همکار نرگس نشاط، دستیاران علمی محمدحسن رجبی، نرگس نشاط. تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران. ج2: 1773-1779.
8. فتاحی، ر.، رداد، ا. (1382). نظام‌های رایانه‌ای یکپارچه کتابخانه: قابلیت‌ها، ویژگی‌ها و معیارهای ارزیابی برای کتابداران و طراحان نرم‌افزارهای کتابخانه‌ای. تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
9. فتاحی، ر.، طاهری، م.، ناقدی احمد، ف. (1388). فهرستنویسی رایانه‌‌ای: مفاهیم، شیوه‌‌ها، و کاربرد نرم‌‌افزارهای رایانه‌‌ای در سازماندهی اطلاعات. تهران: کتابدار.
10. قاسم‌پور، س. (1389). دیدگاه کتابداران و کارکنان کتابخانه ملی ایران در خصوص قابلیت‌‌های نرم‌افزار جامع کتابخانه‌‌ای رسا. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی.
11. هوشیار یزدیان، م. (1376). مقایسه قابلیت‌های نرم‌افزار کتابخانه آستان قدس رضوی با قابلیت‌های نرم‌افزارهای پارس‌آذرخش و نوسا در حوزه فراهم‌آوری و سازماندهی مواد و اشاعه اطلاعات. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. مشهد: دانشکده روانشناسی و  علوم تربیتی، دانشگاه فردوسی.
12. ملک‌محمدی، س.، و حاجی‌زین‌‌العابدنی، م. (1397). بررسی وضعیت استفاده کتابداران از قابلیت‌‌های نرم‌‌افزارهای کتابخانه‌‌ای در کتابخانه‌‌های تخصصی شهر اهواز، علوم و فنون مدیریت اطلاعات، 4 (2): 109-77.
13. موسوی چلک، ا. (1379). بررسی تطبیقی کارایی نرم‌‌افزارهای نوسا، کاوش و پارس‌‌آذرخش از دیدگاه فهرست‌‌نویسی. پایان‌‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، تهران شمال.
14. Hudron kari, K., & Baro, E.E. (2014). The use Library Software in Nigerian University Libraries and Challenges.  Library Hi Tech News, 31: 15-20.
15. Husain, s.h; Alam Ansari, M. (2010). Library Outomation Software Pakages In India: A Study OF the Cataloguing Modules of Alice For Windows, Libsys And Virtua of Library And Information Studies, 54:146-151.
16. Kumar, M. A., Rao, K. S., & Naik, D. (2017). Evaluation of Libsys vs SOUL the Integrated Library Management Software. International Journal of Information Dissemination & Technology, 7 (3): 177-18.
17. Siddique, N., Mahmood, K. (2015). Status of library software in higher education institutions of  Pakistan. International Information & Library Review, 47(3-4): 59-65.
18. Shafique, F.,& Mahmood, k.h. (2006). Librarian’s opinions about Library Software: a survey of libraries in Lahore. The Electronic Library, 25: 266-778.
ارسال نظر در مورد این مقاله
CAPTCHA Image

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار