الگوی راهبردی تبدیل کتابخانه‌های دانشگاهی به سازمان‌های یادگیرنده در هزاره سوم (مطالعه موردی: کتابخانه‌های دانشگاه آزاد اسلامی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 استادیار، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران

3 استاد، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

هدف: پژوهش حاضر ارائه الگوی راهبردی تبدیل کتابخانه‌های دانشگاهی به سازمان‌های یادگیرنده (مطالعه موردی: کتابخانه‌های دانشگاه آزاد اسلامی) بوده است.
روش‌شناسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و به روش آمیخته اکتشافی (کیفی و کمّی) انجام شده است. جامعه آماری شامل15 نفر از خبرگان متخصص علم اطلاعات و دانش‌شناسی در بخش کیفی و کارکنان و مدیران کتابخانه‌های دانشگاه آزاد اسلامی در کل کشور برای بخش کمّی بودند. ابزار گردآوری داده‌ها‌ در بخش کیفی، پرسشنامه دلفی نیمه‌ساختارمند و در بخش کمّی، پرسشنامه‌ محقق ساخته با 39 گویه مستخرج از فرایند دلفی فازی بود. داده‌های کیفی با تکنیک دلفی در سه فاز گردآوری شد و برای داده‌های کمّی، تحلیل عاملی تأییدی و تکنیک مدل‌یابی معادلات ساختاری با نرم‌افزار PLS، برای ارائه مدل پژوهش مورد استفاده قرار گرفت.
یافته‌ها: بارهای عاملی شاخص‌های مدل الگوی راهبردی تبدیل کتابخانه‌های دانشگاه آزاد اسلامی به سازمان یادگیرنده، همگی بالاتر از 6/0 (محدوده قابل ‌قبول) قرار داشته که حاکی از تأثیرگذاری شاخص‌ها در شکل‌گیری مؤلفه‌های مدل بوده است. با توجه به ضریب آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی، مقدار AVE برابر با 5/0 بوده، لذا تمامی معیارها در متغیرهای پنهان پژوهش، در محدوده قابل ‌قبول قرار داشته‌اند. با اطمینان 99 درصد، مناسب ‌بودن وضعیت برازش مدل‌های اندازه‌گیری مؤلفه‌های پژوهش مورد تایید قرار گرفت. پس از اجرای مراحل دلفی، 7 مؤلفه و 39 شاخص باقی ‌ماند. نتایج آزمون t در بخش کمّی نشان داد که بین وضعیت مطلوب و وضعیت موجود در همه مؤلفه‌های تبدیل کتابخانه‌های دانشگاه آزاد اسلامی به سازمان‌های یادگیرنده، تفاوت معناداری وجود داشته و وضعیت موجود نسبت به وضعیت مطلوب در حد پایین‌تر از متوسط قرار دارد.
نتیجه‌گیری: با توجه به برازش مناسب، الگوی تبدیل کتابخانه‌های دانشگاه آزاد اسلامی به سازمان‌های یادگیرنده با مولفه‌های یادگیری مداوم، یادگیری گروهی، توانمندسازی، رهبری راهبردی، پرسشگری و گفتگو، تفکر نظام‌گرا و ادغام سیستم‌ها ارائه شده است.
 .
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Strategic Pattern to Transform University Libraries into Learning Organizations In the Third Millennium (Case Study: Libraries of Islamic Azad University)

نویسندگان [English]

  • Babak Oliadonighi 1
  • Mohammad Rahim Rasouli Azad 2
  • Nadjla Hariri 3
1 PhD Student, Department of Information Science and Knowledge Studies, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Information Science and Knowledge Studies, Roudehen Branch, Islamic Azad University, Roudehen, Iran
3 Professor, Department of Information Science and Knowledge Studies, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Purpose: the purpose of this study is to provide a strategic model for the transformation of university libraries into learning organizations
Methodology: The research is of applied type and has been done by mixed exploratory method (qualitative and quantitative). The statistical population of the qualitative section included 15 experts in the information science and knowledge field. The statistical population of the quantitative section is all staff of the libraries of the Islamic Azad University in Iran. The data collection tools were a semi-structured Delphi questionnaire in the qualitative section and a researcher-made questionnaire with 39 items extracted from the fuzzy Delphi process in the quantitative section. To present the research model in the quantitative section, confirmatory factor analysis and structural equation modeling techniques have been used by PLS software.
Findings: The factor loadings of the indicators of the strategic model of the transformation of the libraries of the Islamic Azad University into a learning organization were all above the acceptable range (0.6), which indicated the effectiveness of the indicators in the formation of the components of the model. The value of AVE was Cronbach's alpha coefficient and the combined reliability was 0.5, so all the criteria in the latent variables of the research were within an acceptable range. The appropriateness of the fit of the research component measurement models was confirmed with 99% confidence. The results of the t-test in the quantitative part showed that there is a significant difference between the desired situation and the current situation in all components of the transformation of Islamic Azad University libraries into learning organizations and the current situation is lower than average.
Conclusion: According to the appropriate fit, the model of transformation of Islamic Azad University libraries into learning organizations presents the components of continuous learning, group learning, empowerment, strategic leadership, questioning and dialogue, systematic thinking, and systems integration

کلیدواژه‌ها [English]

  • University Libraries
  • Learning Organizations
  • Islamic Azad University
  • Organizational Learning
ابراهیم‌زاده، ر. (1391). بررسی تاثیر مدیریت دانش بر سازمان یادگیرنده. تهران: مجموعه مقالات سومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت.
احمدی قبانکندی، ا.؛ رجب بیگی، م. (1386). بررسی چگونگی سازگاری نهاد جهادسازندگی با رویکرد سازمان‌های یادگیرنده. در: مجموعه مقالات اولین همایش ملی و فرهنگ و مدیریت جهادی. تهران: نشر آموزش کشاورزی.
اسماعیلی، م. ر. (1392). تحول سازمانی در سازمان‌های یادگیرنده. کهنوج: مجموعه مقالات چهارمین همایش منطقه‌ای چالش‌ها و راهکارهای توسعه در مناطق محروم.
اشراقی ورنامخواستی، ر.؛ مومنی، م. (1398)، بررسی تاثیر سرمایه فکری بر سازمان یادگیرنده (مورد مطالعه: ستاد مرکزی قوه قضائیه). پایان‌نامه کارشناسی ارشد مدیریت دولتی. تهران دانشکده مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
امیرخانی، ا.ح. (1379)، طراحی و تبیین الگوی بکارگیری سازمان‌های یادگیرنده در جهادسازندگی. رساله دکتری. تهران: دانشگاه تهران.
ایران‌زاده، س. (1380). جهانی ‌شدن و تحولات استراتژیک در مدیریت و سازمان. تبریز: مرکز آموزش مدیریت دولتی.
پریرخ، م.؛ عباسی، ز. (1386). بررسی تاثیر فرهنگ سازمانی بر اجرای مدیریت دانش در کتابخانه‌های مرکزی وابسته به وزارت علوم و تحقیقات و فناوری. تهران: مجموعه مقالات دومین کنفرانس ملی مدیریت دانش.
توکلی، ا.س.؛ عدلی، ف.؛ خادمی، ع. (1390)، رابطه سازمان یادگیرنده و توانمندسازی کارکنان نظام آموزش عالی (مورد مطالعه: دانشگاه‌های شهر تهران). پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه الزهرا (س).
حکمیان، ح. و همکاران (1397). توسعه مدل نظری سازمان‌های یادگیرنده پروژه محور (مورد مطالعه: سازمان‌های پروژه محور صنعت نفت و گاز و پتروشیمی). رساله دکتری. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
سبحانی‌نژاد، م.؛ یوزباشی، ع. (۱۳۸۵). سازمان یادگیرنده: مبانی نظری، الگوهای تحقق و سنجش.تهران:
یسطرون.
سحرخیز، ع. (1391). سازماندهی مجدد بخش‌های مهندسی طراحی بر پایه فرایندها با رویکرد به سازمان‌های یادگیرنده (مطالعه موردی: بخش طراحی پست‌های فشار قوی در ایران). پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
سلگی، ح. (1387). بررسی عملکرد مدیران مدارس متوسطه استان همدان براساس اصول سازمان یادگیرنده در سال تحصیلی 1386-87. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی.
سیستم یکپارچه کتابخانه‌های دانشگاه آزاد اسلامی (1399). قابل دسترس در:
http://sika.iau.ir/portal/tabid/default.aspx176
عنایتی، ت. (1387)، بررسی میزان یادگیرنده بودن واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی منطقه سه. پژوهشنامه تربیتی، 17: 24-32.
قدمگاهی، م. (1383). بررسی وضعیت مدارس شهر مشهد براساس ویژگیهای سازمان یادگیرنده. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد. مشهد: دانشکده علوم تربیتی، دانشگاه فردوسی.
کاظمی، ک؛ امینی، م.؛ بابایی‌فرد، ا. (1395). بررسی میزان تحقق مولفه‌های سازمان یادگیرنده در دانشگاه کابل از دیدگاه اعضای هیات علمی و دانشجویان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. کاشان: دانشگاه کاشان.
کاظمی، م.؛ رحیمیان، ح.؛ عباسپور، ع. (1395). طراحی مدل آموزش مبتنی بر سازمان یادگیرنده (مطالعه موردی: صنایع سیمانی ده هزار تنی). پژوهش‌های رهبری و مدیریت آموزشی، 2(7): 95-123.
مارکوارت، م. (1385). ایجاد سازمان یادگیرنده. ترجمه م.ر. زالی. تهران: دانشگاه تهران، مرکز کارآفرینی.
مشایخی، ع. (1391). رقص تغییر: چالش‌های تغییر پایدار در سازمان یادگیرنده. تهران: آریانا (موسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی، آسیا).
مشبکی، ا.؛ زارعی، ع. (1392). مدیریت دانش با محوریت نوآوری. مدیریت و توسعه، 4(16): 49-54.
یارمحمدزاده، پ.؛ رحیمی، ح.؛ سیادت، ع. (1387). بررسی رابطه بین میزان کاربست مولفه‌های سازمان یادگیرنده براساس اصول پنج‌گانه پیتر سنج (قابلیت شخصی، الگوهای ذهنی، آرمان مشترک، یادگیری تیمی و تفکر سیستمی) با بهبود کیفیت زندگی کاری اعضای هیات علمی دانشگاه اصفهان. تهران: گروه پژوهشی آریانا، مجموعه مقالات چهارمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت.
Garvin, D.A. (1993). Building a Learning Organization (July–August). Harvard Business Review, 15: 21-29.
Garvin, D.A.; Edmondson, A.C. & Gino, F. (2000). Is yours a learning organization?. Harvard Business Review, 49: 34-51.
Hawkins, A. (2004). Learning organization and management.Governmental Management Journal, 5: 87.
Hodkinson, P. (2006). Towards universities as learning organizations. The Learning Organization, 5: 228-238.
Jamali, D.; Khoury, G. & Sahyoun, H. (2006). From bureaucratic organizations to learning organizations (An evolutionary roadmap). The learning Organization, 13(4): 337-352.
Kumon, S. (2004). Japan as a network society. In: S. Kumon & H. Rosovsky (eds.) The Political Economy of Japan. Stanford: Stanford University Press, Vol. 3: 109-141.
Manville, S. (2001). Tokens of the Industrial Revolution: Foreign Silver Coins Countermarked for use in Great Britain c.1787-1828. London: British Numismatic Society.
McGill, M.E. & Slocum, J.W. (1993). Unlearning the organization. Organizational Dynamics, Autumn, 67-79.
O’Keeffe, T. (2002). Organizational Learning: a new perspective. Journal of European Industrial Training, 26(2): 130-141.
Patterson, J.T.; Carter, M.J. & Sanli, E. (2011). Decreasing the proportion of self-control trials during the acquisition period does not compromise the learning advantages in a self-controlled context. Research Quarterly for Exercise and Sport, 82(4): 624-633.
Seajou, I. (2001). How organizations learn. Journal of Technology Management, 89(2):
139-155.
Senge, P.M. (1990). The art and practice of the learning organization: The new paradigm in business, emerging Strategies for leadership and organizational change. London: Century Business.
Smith, P.A.C. & Tosey, P. (1999). Assessing the learning organization: part 1 ‐ theoretical foundations. The Learning Organization, 6(2): 70-75.
Sun, P. & Scott, L.J. (2013). Exploring the divide organizational Learning and learning organization. The Learning Organization, 10(4): 202-215.
Tsang, W.K. (1997). Organizational learning and learning organization: A dichotomy between descriptive and prescriptive research. Human Relations, 50(1): 73-89.
Watkins, K.E. & Kim, K. (2017). Current status and promising directions for research on the learning organization. Human Resource Development Quarterly, 29(1): 15-29.
Watkins, K.E. & Marsick, V.J. (2003). The Dimensions of the Learning Organization Questionnaire. Advances in Developing Human Resources, 5(2): 132-151.
CAPTCHA Image