تحلیل نقاط قوّت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای کتابخانه‌های دانشگاه شهید ‌بهشتی و ارائه راهبردهای مناسب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، دانشکده علوم انسانی، واحد یادگار امام خمینی شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرری، ایران

2 کارشناسی ارشد، علم اطلاعات و دانش‌شناسی، کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

3 استادیار، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر ارائه برنامه راهبردی برای کتابخانه‌های دانشگاه شهید بهشتی است.
روش‌شناسی: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش اجرا، پیمایشی تحلیلی و مبتنی بر مدل برنامه‌ریزی راهبردی دیوید و تکنیک تحلیل عوامل راهبردی (SWOT) انجام شده است. جامعه آماری شامل کلیه مدیران (8 نفر) و کارشناسان (45 نفر) کتابخانه‌های دانشگاه شهید بهشتی هستند که به‌صورت سرشماری به عنوان جامعه پژوهش مورد مطالعه قرار گرفتند. برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه و مصاحبه استفاده شد.
یافته‌ها: نمره ارزیابی عوامل داخلی و خارجی کتابخانه به ترتیب 11/3 و 3/3 هستند، ‌که بیشتر از 5/2 (حد میانگین) است. بنابراین، در عوامل داخلی، نقاط قوت بیشتر از نقاط ضعف و در عوامل خارجی فرصت‌ها بیشتر از تهدیدها می‌باشند.
نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش نشان داد که اصلی‌ترین هدف کتابخانه‌های دانشگاه شهید بهشتی ارائه منابع اطلاعاتی مورد نیاز اساتید، دانشجویان و کارمندان دانشگاه شهید بهشتی است. ارتقای فعالیت‌های پژوهشی، آموزشی و فرهنگی دانشگاه شهید بهشتی و ارتقای دانش تخصصی اساتید، دانشجویان و کارمندان دانشگاه شهید بهشتی نیز در اولویت‌های دوم و سوم قرار دارند. بنابراین، کتابخانه باید براساس برنامه راهبردی پیشنهادی، 18 راهبرد اصلی ارائه شده را مد نظر قرار دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A SWOT Analysis for Libraries of Shahid Beheshti University and Providing Appropriate Strategies

نویسندگان [English]

  • Dariush Matlabi 1
  • Parvaneh Pouriani javan 2
  • Mohsen Zeinolabedini 3
1 Associate Proffessor, Yadegar-e Emam Khomeini (RAH) Branch, Islamic Azad University, Shahr-e Rey, Iran
2 M.Sc., Information Science and Knowledge, Central Library and Documentation Center, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
3 Assistant Professor, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Aim: The increasing complexity of activities and the changing environment of today’s world have made managers face such difficulties that the slightest slip and their lack of attention to issues will have irreparable consequences. By using strategic planning, organizations can perform better and react to their environment properly and promptly. Developing strategies to determine the organization's major directions will provide guidelines to allocate resources toward long-term goals. Strategic planning analyzes the underlying environmental risk factors and provides solutions that are more likely to be appropriate to achieve the goal. Despite the importance of a strategic plan, its necessity is still not well understood in many organizations, and in some cases, it is even considered a luxurious and costly thing. The purpose of this study is to provide a strategic plan for Shahid Beheshti University Libraries.
Methods: Analytical survey was used as a research method and is based on David’s strategic planning model and strategic planning factors (SWOT) technique. The statistical population consisted of all managers (8 people) and experts (45 people) of the Libraries of Shahid Beheshti University who were studied as a research community as ad census. A questionnaire and interview were used to collect data.
Findings: The finding showed that the evaluation score of internal and external factors in libraries respectively was 3.11 and 3.3, which is more than the total average score (2.5); So in internal factors, strengths are more than weaknesses and in external factors, opportunities are more than threats. The most important strength was the "re-engineering of the various parts of the library", which led to the flexibility and modernity of the collection, as well as the attractiveness of the library space and the use of minimal space to achieve great goals; and the most important weakness was the "old and worn out parts of the library". "Attracting excellent students to the university" is the most important opportunity and "constantly changing policies and decisions related to libraries and its impact on changing the duties of librarians" is the most important threat to the libraries of Shahid Beheshti University.
Results: The results showed that the main purpose of Shahid Beheshti University libraries providing information resources based on faculty members, students, and staff's needs of Shahid Beheshti University. Promoting research, education, and cultural activities and increasing specialized knowledge were in second and third rank; therefore, the libraries should consider 18 main strategies based on the proposed strategic plan.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Strategic programs
  • Libraries
  • Strategic planning
  • Academic libraries
  • Shahid Beheshti University
پاکدامن نائینی، م.؛ ضیایی، ث.؛ اصنافی، ا.ر. (1393). برنامه راهبردی در کتابخانه تخصصی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله براساس روش تحلیل راهبردی SWOT. مدیریت اطلاعات و دانش‌شناسی، 1(2): 96-84.
پریرخ، م. و همکاران (1385). برنامه راهبردی برای توسعه خدمات کتابخانه‌های سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی: پژوهشی پیرامون بررسی وضعیت حاضر و ارائه الگویی برای تحققوضعیت مطلوب ارائه خدمات. تهران: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، معاونت امور اداری، مالی و منابع انسانی، مرکز مدارک علمی، موزه و انتشارات.
پریرخ، م.؛ فتاحی، س.ر.؛ موسوی، س.ع. (1380). وضعیت کتابخانه‌های دانشگاه فردوسی مشهد و ارائه یک الگوی مناسب برای نظام اطلاع‌رسانی کتابخانه‌ها. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 4(3): 35-64.
پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (1379). برنامه استراتژیک. بازیابی در 12 تیر 1391. قابل دسترس در:
https://irandoc.ac.ir/about/strategic-plan
پشوتنی‌زاده، م.؛ فرج‌پهلو، ع.ح. (1391). ارزیابی و مقایسه کتابخانه‌های مرکزی و دانشکده‌ای دانشگاه شهید چمران اهواز براساس تحلیل swot. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 3:108-80.
ترشیزیان، پ. (1386). کاربرد تکنیک SWOT در برنامه‌ریزی و سازماندهی فضاهای شهری در رابطه با توسعه گردشگری (تربت جام). پویش، 1.
خاشعی، و.؛ حسینی، م. (1391) درآمدی به کنترل راهبردی؛ مورد مطالعه چشم‌انداز راهبردی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، 2(18): 240-217.
دیوید، ف.آ. (1381). مدیریت استراتژیک. ترجمه ع. پارسائیان و م. اعرابی. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
ذاکر شهرک، م.؛ اباذری، ز. (1392). ارزیابی عملکرد کتابخانه‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ایران با استفاده از ابزار تحلیل راهبردی سوات. مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات، 24(3): 27-7.
رحمتی، م. (1394). برنامه‌ریزی و مدیریت استراتژیک در کتابخانه‌ها، کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در مدیریت، اقتصاد و حسابداری. قابل دسترس در: https://civilica.com/doc/437192
سهیلی، ف. (1390). تحلیل نقاط قوّت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای کتابخانه‌های دانشگاه رازی و ارائه راهبردهای استراتژیک مناسب برای این کتابخانه‌ها. تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی، 44(53): 73-95.
شیخ شعاعی، ف.؛ انتظامی، ح.؛ موسوی، م. (1393). تدوین برنامه راهبردی کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علوم پزشکی تهران با استفاده از مدل دیوید. کتابداری و اطلاع‌رسانی، 2(66): 89-71.
ضیائی، ث.؛ میری، ا.؛ قیصری نیک، م. (1394). تدوین برنامه راهبردی مدیریت بحران در کتابخانه‌های وابسته به آستان قدس رضوی. ارائه شده در همایش ملی ایمنی در کتابخانه‌ها، قابل دسترس در:
http://www.civilica.com/Paper-LIBSECURITY01-LIBSECURITY01_028.html
عباس‌پور، ج.؛ میرزابیگی، م. (1393). پژوهشی پیرامون تدوین برنامه راهبردی کتابخانه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور 1390-1394. تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاهی، 48(3): 475-435.
عصاره، ف.؛ اسدنیا، ا.؛ جلیل‌پور، پ. (1393). تدوین برنامه راهبردی گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز با استفاده از تحلیل سوات. مدیریت اطلاعات و دانش‌شناسی، 1(2): 30-13.
عطاپور، ه.؛ انتظامی، ح. (1391). تدوین برنامه راهبردی گروه کتابداری و اطلاع‌رسانی دانشگاه تبریز با استفاده از مدل دیوید. تحقیقات کتابداری و اطلاع‌رسانی، 48(62): 69-88.
کیانی، ع.ر. (1387). فرآیند برنامه‌ریزی راهبردی. تدبیر، 121: 51-49.
مقدم چرکری، ن. (1383). تدوین چشم‌انداز خدمات و وظایف سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران: پیشنویس برنامه کلان. تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.
ولی‌زاده، م. (1394).مطالعه دیجیتال‌سازی کتابخانه‌های عمومی استان ایلام با تحلیل مدل سوات (swot). پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی.
Buchanan, S. & Cousins, F. (2012). Evaluating the strategic plans of public libraries: An inspection-based approach. Library & Information Science Research, 34: 130-125.
Dike, A. (2007). A SWOT Analysis of the University Libraryof Michael Okpara University of Agriculture Library, Umudike, Nigeri. Library Philosophy and Practice, 148. Available at:
https://digitalcommons.unl.edu/libphilprac/148?utm_source=digitalcommons.unl.edu%2Flibphilprac%2F148&utm_medium=PDF&utm_campaign=PDFCoverPages, retrieved at: 25 March 2021.
Fernandez, J. (2009). A SWOT analyses of social media in libraries. Available at:
https://digitalcommons.library.umaine.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1004&context=lib_staffpub, retrieved at; 15 October 2011.
Germano, M.A. & Stretch-Stephenson, M. (2012). Strategic value planning for libraries. Strategic value planning, 25(2): 71-88.
Kumar, P.K.S. (2012). University Libraries in Kerala: A SWOT Analysis for Marketing. Library Philosophy and Practice, 8(1): 1-13.
Mahmood, K., Hameed, A. & Haider, S.J. (2005). Fundraising in Pakistani libraries: Perceptions of library leaders. International Information and Library Review, 37(2): 117-125.
Piorun, M. (2011). Evaluation of strategic plans in academic medical libraries. Library & Information Science Research, 33: 54-62.
Saunders, L. (2015). Academic Libraries' Strategic Plans: Top Trends and Under-Recognized Areas. The Journal of Academic Librarianship, 41: 285-291.
Stoffle, D.C.J. (2009). The University of Arizona Libraries & Center for Creative Photography Strategic Plan 2009-2013. Retrieved May 25, 2011, from:
http://nca2010.arizona.edu/documents/Shared/Strategic%20Plans/Colleges/Libraries.pdf.
Williams, J., Nickelson, T. & Schottlaender, B.C. (2013). Bottom-Up Strategic Planning: The UC San Diego Libraries Experience. Library riaders and management, 27(3): 1-14.
CAPTCHA Image