نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استاد دانشگاه قم، قم، ایران
2 آزمایشگاه اطلاعات اجتماعی و شناختی، دانشگاه تحقیقات ملی اقتصاد روسیه
3 دکتری علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی، یزد، ایران
4 کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه قم، قم، ایران
چکیده
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
هدف: مطالعه حاضر به دنبال شناسایی تولیدات علمی بازیابی اطلاعات و فناوری‌های معنایی در پایگاه‌های فارسی و تحلیل این مطالعات از طریق مرور نظام‌مند می باشد. بازیابی اطلاعات از جمله موضوعات مهم و در صدر علوم کتابداری و اطلاع رسانی و وب معنایی جزء موضوعات هسته درحیطه بازیابی و دانش می‌باشد همچنین تعدد مطالعات در زمینه فناوری ها معنایی، بیان کننده اهمیت تحلیل و بررسی تولیدات علمی این حوزه می باشند. تحلیل تولیدات علمی حوزه فناوری های معنایی وبازیابی اطلاعات تعیین کننده روند ها و گرایش های مطالعات این حوزه و راهنما پژوهشگران برای پژوهش های آینده می باشد.
روش: مطالعه حاضر با استفاده از روش مرور نظام‌مند انجام گرفته است. مراحل انجام مطالعه شامل مرحله اول مربوط به تعیین و شناسایی پرسش پژوهش، مرحله دوم مربوط به راهبرد جستجوی منابع که دربرگیرنده معیارهای ورود و خروج منابع، شناسایی پایگاه‌های اطلاعاتی، شناسایی کلیدواژه‌ها، و روش‌های مکمل شناسایی منابع، مرحله سوم ارزیابی انتقادی منابع، چکیده و متن کامل و مرحله چهارم تحلیل و جمع‌بندی منابع می باشد. پایگاه‌های اطلاعاتی فارسی شامل پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک)، بانک اطلاعات نشریات کشور (مگیران)، پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی (اس آی دی)، پایگاه مجلات تخصصی نور (نورمگز)، پرتال جامع علوم انسانی، و مرجع دانش (سیویلیکا) با استفاده از کلیدواژه های "فناوری‌های معنایی" و "وب معنایی" در ترکیب با "بازیابی اطلاعات"؛ کلیدواژه‌های "موتورهای جستجو"، "پایگاه اطلاعاتی" و "کتابخانه‌ها" در ترکیب با "وب معنایی"؛ و از بین فناوری‌های وب معنایی هستی‌شناسی، آر دی اف و داده پیوندی در ترکیب با "بازیابی اطلاعات" مورد جستجو قرار گرفتند. قابل ذکر می باشد که برای کلیدواژه های فناوری‌های وب معنایی از نگارش های املائی متفاوت استفاده شد. به طور کلی 1113 تولید علمی شناسایی شد که از بین 165تولید علمی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت.
یافته ها : تولیدات علمی حوزه بازیابی اطلاعات و فناوری‌های معنایی در براساس روش تحقیق به دو گروه‌بندی عمده پژوهشی و مروری دسته‌بندی شدند. از 165 منبع یافته شده، 119 منبع در گروه مطالعات پژوهشی و 46 منبع درگروه مطالعات مروری قرار گرفتند. مطالعات پژوهشی این حوزه در شش گروه شامل هستی‌شناسی (طراحی، کاربرد و ارزیابی)، اسپارکل، داده پیوندی، موتور جستجو معنایی و فناوری‌های مختلف به کارگرفته شده از فناوری معنایی دسته بندی شدند. اکثر مطالعات پژوهشی به بیان دیگر 71 پژوهش به بحث درباره طراحی، کاربرد و ارزیابی هستی‌شناسی پرداخته بودند. مطالعات مروری فناوری های معنایی و بازیابی اطلاعات در چهار گروه شامل سازماندهی اطلاعات و دانش، بازیابی اطلاعات، نظام‌های بازیابی و اطلاعات، و سایر موضوعات دسته‌بندی شدند. در قسمت مطالعات مروری نیز اکثر منابع در حوزه سازماندهی اطلاعات و دانش و از بین فناوری‌های معنایی به هستی‌شناسی بیش از دیگر فناوری‌ها پرداخته شده است.
نتیجه گیری: اگرچه اکثریت مطالعات در حیطه هستی شناسی انجام گرفته است با این وجود، نیاز به انجام پژوهش در زمینه طراحی، ایجاد و کاربرد هستی شناسی در موضوعات مختلف و نظام های ذخیره و بازیابی اطلاعات احساس می شود. همچنین لازم است که در ارتباط با فناوری های معنایی دیگر نیز مطالعات بیشتری انجام گیرد تا نقش هریک از فناوری ها معنایی در بازیابی اطلاعات مشخص گردد. با توجه به اینکه تعداد قابل توجهی از مطالعات به ارائه روش، معماری و چارچوب پیشنهادی و ارزیابی آن و روش تجربی استفاده کرده بودند بنابراین انجام پژوهش در این حیطه نیاز به تخصص فنی داشته و همکاری متخصصان فناوری اطلاعات در کنار سایر متخصصان موضوعی می‌تواند در غنی کردن مطالعات و جهت دادن به مطالعات در راستای بکارگیری در سیستم ها موثر باشد. افزون بر این لازم است پژوهشگران انجام پژوهش در زمینه بازیابی تصاویر به صورت معنایی را مد نظر قرار دهند. به طورکلی سعی شده است با بررسی تولیدات علمی حوزه فناوری های معنایی و بازیابی اطلاعات تصویری روشن و جامع از این حوزه ارائه گردد.
کلیدواژه‌ها [English]
)
ارسال نظر در مورد این مقاله