تدوین مدل معادلات ساختاری پیش‌‌بینی دانش سلامت کاربران کتابخانه عمومی مرکزی استان تهران براساس منابع کسب اطلاعات سلامت و نقش واسطه‌‌ای سبک‌‌های مقابله‌‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه کتابداری و اطلاع‌‌رسانی پزشکی، دانشکده مدیریت و اطلاع‌‌رسانی پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران.

2 دکتری، گروه علم اطلاعات و دانش‌‌شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌‌شناسی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

3 دکتری، گروه علم اطلاعات و دانش‌‌شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌‌شناسی، دانشگاه خوارزمی، البرز، ایران.

10.22091/stim.2024.10032.2024

چکیده

هدف: سبک‌‌های مقابله‌‌ای به‌‌عنوان یک پیش‌‌بین در کسب اطلاعات مرتبط با سلامت و مراقبت فردی محسوب می‌‌شوند. به بیان دقیق‌‌تر، سبک‌‌های مقابله‌‌ای افراد جهت دستیابی، درک صحیح و به‌‌کارگیری منابع کسب اطلاعات سلامت، تأثیر قابل توجهی بر دانش و وضعیت سلامتی آنها خواهد داشت. پژوهش حاضر با هدف تدوین مدل معادلات ساختاری پیش‌‌بینی دانش سلامت کاربران کتابخانه عمومی مرکزی استان تهران براساس منابع کسب اطلاعات سلامت و نقش واسطه‌‌ای سبک‌‌های مقابله‌‌ای انجام شده است.
روش: پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از نوع پیمایشی است. جامعه مورد مطالعه کاربران کتابخانه عمومی مرکزی استان تهران می‌‌باشد. مطابق با تعیین حجم نمونه در روش‌‌شناسی مدل‌‌یابی معادلات ساختاری، حداقل حجم نمونه در این پژوهش 260 عدد محاسبه شد. با تأیید روایی پرسشنامه «دانش سلامت» توسط 5 نفر از اساتید علم‌ اطلاعات و دانش‌شناسی، پایایی آن نیز با مشارکت 30 نفر از جامعه پژوهش انجام و مقدار ضریب آلفای کرونباخ 858/0 محاسبه شد.
از 260 پرسشنامه توزیع شده، تعداد 248 عدد عودت داده شد و مبنای تجزیه و تحلیل داده‌‌ها قرار گرفت. ابزار گردآوری داده‌‌ها پرسشنامه استاندارد سبک‌‌های مقابله‌‌ای (اندلر و پارکر، 1994)، پرسشنامه استاندارد منابع کسب اطلاعات سلامت (موسوی‌‌چلک و ریاحی، 1396) و پرسشنامه محقق‌‌ساخته دانش سلامت بود. از نرم‌‌افزار SPSS جهت بررسی مشخصات جمعیت‌‌شناختی جامعه پژوهش و ارائه یافته‌‌های توصیفی و جهت بررسی فرضیه‌‌ها از نرم‌‌افزار Smart PLS و روش مدل‌‌سازی معادلات ساختاری استفاده شد.
یافته‌‌ها: منابع کسب اطلاعات سلامت کاربران کتابخانه عمومی مرکزی استان تهران بر دانش سلامت آنها اثر مستقیم دارد. بنابراین، فرضیه اول مورد تایید قرار گرفت. سبک‌‌های مقابله‌‌ای کاربران کتابخانه عمومی مرکزی استان تهران بر دانش سلامت آنها اثر مستقیم دارد و بدین ترتیب فرضیه دوم پژوهش نیز مورد تایید قرار گرفت. اصلی‌‌ترین منابع
کسب اطلاعات سلامت کاربران کتابخانه عمومی مرکزی استان تهران به ترتیب اولویت عبارتند از: پزشکان، پرستاران و متخصصان سلامت، مراجعه به مراکز بهداشتی و درمانگاه محلی، وب‌‌سایت‌‌های رایگان و منابع الکترونیکی سلامت، و منابع و کتاب‌‌های الکترونیکی. علاوه‌بر آن، نتایج نشان داد شرکت‌‌کنندگان در پژوهش برای بدست آوردن اطلاعات سلامت از حضور در همایش‌‌ها و کارگاه‌‌ها، کتاب‌‌های چاپی، شبکه‌‌های اجتماعی تحت وب، و کمک گرفتن از کتابداران و متخصصان اطلاعات، کمترین استفاده را می‌‌برند.
نتیجه‏گیری: مطابق با یافته‌‌های بدست آمده، پزشکان، پرستاران، و متخصصان سلامت، اصلی‌‌ترین منبع کسب اطلاعات سلامت کاربران کتابخانه عمومی مرکزی استان تهران هستند که نشان می‌‌دهد کاربران به هنگام بحران و زمانی که سلامت افراد جامعه در خطر است، به گونه‌‌ای معقول عمل نموده و به متخصصان سلامت مراجعه می‌‌کنند. با توجه به موقعیت جغرافیایی کتابخانه عمومی مرکزی استان تهران از نظر دسترسی به مراکز پزشکی از یک‌سو، و جامعه کاربران فرهیخته این کتابخانه از نظر تحصیلات و موقعیت اجتماعی از سوی دیگر، دور از انتظار نیست که آنان از متخصصان سلامت برای رفع نیاز اطلاعات سلامت خود استفاده کنند. پرواضح است که در چنین شرایطی احتمال بهره‌‌گیری از کتابداران برای کسب اطلاعات سلامت بسیار اندک است. انجام پژوهشی مشابه با پژوهش حاضر در مناطق محروم، نقش منطقه جغرافیایی کتابخانه در بهره‌‌گیری کاربران کتابخانه از منابع اطلاعات سلامت را برجسته می‌‌سازد. نتایج مطالعه حاضر می‌‌تواند به منظور برنامه‌‌ریزی جهت ارتقای دانش سلامت کاربران کتابخانه‌‌های عمومی مورد استفاده قرار گیرد. شناسایی ویژگی‌‌های روان‌‌شناختی کاربران با در نظر گرفتن شیوه اتخاذ سبک مقابله‌‌ای و رایج‌‌ترین منابع مورد استفاده کاربران، امکان فراهم‌‌آوری دانش کافی از طریق این منابع را فراهم می‌‌نماید و موانع موجود برای عدم استفاده از سایر منابع کسب دانش را آشکار می‌‌سازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Developing a Structural Equation Model to Predict Health Knowledge of Users of the central Public library of Tehran Province Based on Sources of Health Information Acquisition and the Mediating Role of Coping Styles

نویسندگان [English]

  • Maryam Ghanbari Khoshnood 1
  • Zeinab Safavi 2
  • Rahman Ebrahimi 3
1 PhD., Student, Department of Medical Library and Information Science, Faculty of Medical Management and Information Science, Isfahan University of Medical Sciences, Isfahan, Iran.
2 PhD, Department of Knowledge and Information Science, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Alzahra University, Tehran, Iran
3 PhD., Department of Knowledge and Information Science, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Kharazmi University, Alborz, Iran
چکیده [English]

Purpose: Coping styles are considered as predictors of an individual's ability to obtain information related to health and personal care. More specifically, a person's coping style in accessing, accurately understanding, and utilizing health information sources significantly influences their knowledge and overall health status. The present study aimed to develop a structural equation model to predict the health knowledge of users at the Central Public Library of Tehran Province, based on health information sources and the mediating role of coping styles.
Method: The present study is applied in purpose and is of a survey type. The study population consists of users of the Central Public Library of Tehran Province. In accordance with the sample size determination in structural equation modeling methodology, the minimum sample size for this study was calculated to be 260. After confirming the validity of the "Health Knowledge" questionnaire with the input of five professors in information science and knowledge studies, its reliability was assessed through the participation of 30 individuals from the research community. The Cronbach's alpha coefficient was calculated to be 0.858. Out of 260 distributed questionnaires, 248 were returned
and utilized for data analysis. The data collection instruments included the Standard Coping Styles Questionnaire (Andler & Parker, 1994), the Standard Health Information Sources Questionnaire (Mousavi-Chalak & Riahi, 2017), and a researcher-developed Health Knowledge Questionnaire. SPSS software was employed to analyze the demographic characteristics of the research population and to present descriptive findings, while Smart PLS software and structural equation modeling were used to test the hypotheses.
Findings: The sources of health information acquisition of users of the Central Public Library of Tehran Province have a direct effect on their health knowledge. Therefore, the first hypothesis was approved. The coping styles of users of the Central Public Library of Tehran Province have a direct effect on their health knowledge, and thus the second hypothesis of the study was also confirmed. The main sources of health information for users of the Central Public Library of Tehran Province, in order of priority, are: doctors, nurses, and health professionals, visiting local health centers and clinics, free websites and electronic health resources, and electronic resources and books. In addition, the results showed that the participants in the study used the least to obtain health information from attending conferences and workshops, printed books, web-based social networks, and seeking help from librarians and information specialists.
Conclusion: According to the findings, doctors, nurses, and health professionals are the main sources of health information for users of the Central Public Library of Tehran Province. This indicates that users make informed decisions by consulting health professionals during crises and when the health of the community is at risk.
Given the geographical location of the Central Public Library of Tehran Province, which provides access to medical centers, and considering the educated community of library users in terms of their education and social status, it is reasonable to expect that they will seek assistance from health professionals to fulfill their health information needs. It is evident that, under such circumstances, the likelihood of utilizing librarians to access health information is minimal. Conducting a study similar to the present one in underserved areas underscores the significance of the library's geographic location in influencing users' engagement with health information resources. The findings of the current study can be utilized to enhance the health knowledge of public library users. By identifying the psychological characteristics of users and considering their coping styles and the most frequently used resources, we can provide adequate information through these resources and uncover the existing barriers that prevent users from accessing alternative sources of knowledge acquisition.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Health Knowledge
  • Coping Styles
  • Health Information Sources
  • Health Information Search
  • Public Libraries
  • Central public Library of Tehran province
  • Library users
آقاجانی افروزی، ع. ا.، موسوی‌‌چلک، ا.، ریاحی، ع. (1399). بررسی رفتار جستجوی اطلاعات و دانش سلامت در میان کارکنان بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران. تحقیقات نظام سلامت حکیم، ۲۳(۴) :۴۴۹-۴۶۲.
اسدنیا، ا.، موحدیان، ق.، خوشکنار، م. (1396). بررسی وضعیت دانش سلامت بیماران درمانگاه شهر دَیِر در فاصله زمانی تابستان 1395. علوم و فنون مدیریت اطلاعات، 3(3): 63-82.
https://doi.org/10.22091/STIM.2017.2422.1160
توکلی، م.، عمادی، ز. (1394). پیش‌‌بینی سبک زندگی ارتقاء‌‌بخش سلامت بر مبنای متغیرهای سلامت روان، سبک‌‌های مقابله‌‌ای و جهت‌‌گیری مذهبی در دانشجویان دانشگاه اصفهان. تحقیقات علوم رفتاری، 13(۱): ۶۴-۷۸.
جوکار، ط. (1394). مطالعه کمّی و کیفی رفتار اطلاع‌یابی جوانان شهر شیراز برای اطلاعات سلامت از طریق اینترنت براساس مدل کسب اطلاعات سلامت فرایموث و همکاران به منظور ارائه یک مدل بومی. رساله دکتری. دانشگاه شهید چمران اهواز.
حبیبی، آ.، کلاهی، ب. (۱۴۰۱). مدل‌یابی معادلات ساختاری و تحلیل عاملی. تهران: جهاد دانشگاهی.
حمدزاده، س.، عزتی، ژ.، عابدسعیدی، ژ.، نصیری، ن. (1391). سبک‌‌های مقابله‌‌ای و رفتارهای خودمراقبتی در بیماران مبتلا به دیابت. پرستاری ایران، 25(80): 24-33.
داوری، ع.، رضازاده، آ. (1393). مدل‌‌سازی معادلات ساختاری با نرم‌‌افزار PLS. تهران: جهاد دانشگاهی.
ریاحی، ع. (1396). بررسی نیازهای اطلاعاتی بهداشتی و اطلاع‌یابی سلامت در میان کاربران کتابخانه‌های عمومی استان مازندران در سال ۱۳۹۵: یک گزارش کوتاه. مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان. ۱۶(۷): ۶۸۳-۶۹۰.
سبزواری، س.، نیکبخت نصرآبادی، ع.، نگاهبان بنابی،‌ ط. (1393). منابع جستجوی اطلاعات سلامت زنان: یک مطالعه کیفی. تحقیقات کیفی در علوم سلامت، 3(4): 349-362.
صباحی، ا.، احمدیان، ل.، انصاری، ر.، صالحی، ف.، میرزایی، م. (1395). دیدگاه بیماران قلبی در خصوص اهمیت کسب دانش سلامت و نقش آن در فرایند درمان آنها. مدیریت اطلاعات سلامت، 13(6): 394-398.
فرامرزی‌‌نیا، ا.، بحرینیان، ع.، منوچهری، م. (1398). مدل ساختاری سبک‌های دلبستگی، طرحواره‌های ناسازگار اولیه و ابعاد سلامت با میانجی‌گری سبک‌های مقابله با استرس. فصلنامه علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد پزشکی تهران، 29(4): 337-348.                                                                   https://doi.org/10.29252/iau.29.4.337
لیوارجانی، ش.، نجارپوراستادی، س.، زعفرانچی‌‌زاده، م.، اسمخانی‌‌اکبری‌‌نژاد، ه. (1394). بررسی رابطه سلامت عمومی با راهبردهای مقابله‌‌ای و سبک‌‌های هویت. زن و مطالعات خانواده، 7(28): 93-114.
موسوی‌‌چلک، ا.، ریاحی، ع. (1396). سواد سلامت و منابع کسب آن در میان کتابداران کتابخانه‌‌های عمومی استان مازندران. بیماری‌‌های التهابی، 21(6): 64-73.
CAPTCHA Image