تبیین رویکردهای عمده به مدیریت اطلاعات و تحلیل پیامدهای آن در علم اطلاعات و دانش‌شناسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

2 کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

10.22091/stim.2024.10788.2104

چکیده

هدف: وجود نگرش‌های مختلف نسبت به مفهوم «مدیریت اطلاعات» و چند وجهی‌بودن این عبارت، اتفاق‎نظر درباره‌ی ابعاد شناختی و کاربردی، آموزش و پژوهش، و جایگاه مدیریت اطلاعات در علوم مختلف به طور کلی و به طور خاص در علم اطلاعات و دانش‌شناسی را دشوار ساخته است؛ طوری که به نظر می‌رسد برداشت‌های مختلفی از مفهوم، موضوع و عبارت «مدیریت اطلاعات» وجود دارد، که باعث ایجاد ناهماهنگی و ایستایی در رسیدن به هدفی مشترک در این‌باره می‌شود. برای نمونه یک سؤال اساسی در این مورد این است که آموزش و پژوهش در این حوزه باید روی چه موضوعاتی تمرکز داشته باشد؟ این در حالی است که با بررسی متون روشن می‌شود که مواجهه‌ی روش‌مند و نظام‌مندی با این مسأله صورت نگرفته و هدف مشترکی در این زمینه قابل شناسایی نیست و تلاش‌ها متفرق و جزیره‎ای است؛ طوری که سرجمع مطالعات و پژوهش‌ها تاکنون حتی مفهوم این عبارت را برای ما روشن نکرده است. از این رو، این پژوهش در راستای پاسخ به این سؤالات شکل گرفته است که مفهوم مدیریت اطلاعات چیست؟ مدیریت اطلاعات از چه زوایایی قابل تصور است و رویکردهای عمده در این زمینه کدامند؟ فلسفه‌ی مدیریت اطلاعات چیست؟ جایگاه این حوزه در علم اطلاعات و دانش‌شناسی کجاست؟ و اولویت‌های آموزشی و پژوهشی و عملی مدیریت اطلاعات در این حوزه کدامند؟ و آیا اصولاً اتفاق‌نظری در این موارد وجود دارد؟ وجود این سؤالات و مسائل اساسی، ضرورت توجه روش‎مند و نظام‌مند به ابعاد شناختی و مفهومی مدیریت اطلاعات را نمایان‌تر می‌سازد. در این راستا، این پژوهشبر آن است که در مقابل نگاه‌های یک‌سویه و محدود، به مفهوم مدیریت اطلاعات، در یک چارچوب نسبتاً جامع، مفهوم«مدیریت اطلاعات»، رویکردهای عمده به این مفهوم، جایگاه و ابعاد آن‌ را تبیین کند؛ و در ذیل ِاین نگرش نسبتاً جامع، جایگاه مدیریت اطلاعات در علم اطلاعات و دانش‎شناسی و پیامدهای هرگونه برداشت از مفهوم مدیریت اطلاعات در این حوزه را نمایان سازد.

روش‌شناسی: روش پژوهش سندی- تحلیلی است؛ که در آن ضمن استفاده از متون، بیش‌تر حاصل تأمل بر دیدگاه‌ها و دسته‌بندی آن‌ها بوده است. این پژوهش با جامعیت بخشیدن به مفهوم مدیریت اطلاعات در قالب رویکردهای عمده، با عمق بخشیدن به آن در قالب تمرکز بر علم اطلاعات و دانش شناسی و روزآمد کردن این مفهوم در بستر جامعه‌ی جدید اطلاعاتی و دانشی، در پی طراحی چارچوبی برای فهم روش‌مند و نظام‌مند مدیریت اطلاعات بوده است.

یافته‌ها: در این پژوهش با تأمل در زوایای قابل‌توجه و نگرش‌های مختلف نسبت به مدیریت اطلاعات مانند نگرش-های رشته‌ای، فردی، سازمانی، ملی و بین‌المللی، و ارتباط آن با مقوله‌های مختلف در قالب ترکیبات اطلاعات، ابتدا زوایای کلی قابل تصور در این زمینه مورد بررسی قرار گرفت؛ در ادامه نگرش فرایندی به مدیریت اطلاعات، مباحث قابل طرح در علم اطلاعات و دانش‎شناسی، این‌که جایگاه ما کجاست و اولویت چیست، و فلسفه‌ی مدیریت اطلاعات، مورد بررسی قرار گرفته‌اند. درنهایت، چارچوب کلی و شناختی مدیریت اطلاعات، و جایگاه آن در علم اطلاعات و دانش‎شناسی، شناسایی و پیامدهای آموزشی، پژوهشی، فناورانه، عملی، مدیریتی و توسعه‌ای آن در علم اطلاعات و دانش‌شناسی مورد توجه قرارگرفت. در نهایت روشن شد که مدیریت اطلاعات برای شناسایی اهداف و اولویت‌ها به فلسفه‌ی اطلاعات نیاز دارد.

نتایج: در این پژوهش علاوه بر تبیین رویکردهای عمده به مدیریت اطلاعات، بر ضرورت‌ توجه به شکل‌گیری و توسعه‌ی یک سامانه‌ی مفهومی برای مدیریت اطلاعات در علم اطلاعات و دانش‌شناسی تأکید شده است؛ زیرا هرگونه شناخت و تصور از مفهوم مدیریت اطلاعات برای برنامه‌ریزی در ابعاد آموزشی، پژوهشی و فناورانه در علم اطلاعات و دانش‌شناسی تعیین‌کننده است. مدعا این است که تمامی پیامدهای بعدی در ابعاد عملی، مدیریتی، توسعه‎ای و آینده‎نگرانه‌ی مدیریت اطلاعات، پیامد حتمی و جبری سامانه‌ی مفهومی مدیریت اطلاعات و برآمده از آن است. در نهایت بر این نکته تأکید شده که در راستای ایجاد این سامانه‌ی مفهومی برای این حوزه، توجه به مفاهیم و واژگان پایه و اصلی و و در واقع فهم چیستی این حوزه ضروری است؛ زیرا ایجاد و توسعه‌ی یک سامانه‌ی مفهومی برای مدیریت اطلاعات در علم اطلاعات و دانش‎شناسی مستلزم توجه به مفاهیم و واژگان و چیستی این حوزه در شکل جدید آن، یعنی گفتمانی و سامانه‌ای است

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Explanation of major approaches to information management and analyzing its consequences in knowledge and information science

نویسندگان [English]

  • Gholamreza Heidari 1
  • Maryam Amiri 2
1 Associate Professor of Knowledge and Information Science, Razi University, Kermanshah, Iran.
2 M. A in Knowledge and Information Science, Razi University, Kermanshah, Iran.
چکیده [English]

Purpose: The existence of different attitudes towards the concept of "information management" and the multi facetedness of this term, consensus about the cognitive and practical aspects, education and research, and the place of information management in different sciences in general and in special knowledge and information science has made it difficult; It seems that there are different understandings of the concept, topic and phrase "information management", which causes inconsistency and stagnation in reaching a common goal in this regard. For example, a basic question in this case is, what topics should education and research in this field focus on? This is despite the fact that by reviewing the literature, it becomes clear that a methodical and systematic approach to this issue has not been made, and a common goal in this field cannot be identified, and the efforts are scattered and isolated; So that all studies and researches have not even clarified the meaning of this phrase for us. Therefore, this research has been formed in order to answer these questions, what is the concept of information management? Information management can be imagined from what angles and what are the main approaches in this field? What is the philosophy of information management? Where is the position of this field in knowledge and information science? And what are the educational, research and practical priorities of information management in this field? And is there basically a consensus in these matters? The existence of these basic questions and issues shows the necessity of methodical and systematic attention to the cognitive and conceptual dimensions of information management. In this regard, this research aims to explain the main approaches to this concept, its position and dimensions, in a relatively comprehensive framework, in contrast to one-sided and limited views on the concept of information management; And under this relatively comprehensive approach, to reveal the position of information management in knowledge and information science and the consequences of any understanding of the concept of information management in this field.

Methodology: The research method is documentary-analytical; in which, while using texts, it was mostly the result of reflection on the views and their classification. This research by making the concept of information management comprehensive in the form of major approaches, by deepening it in the form of focusing on knowledge and information science and updating this concept in the context of the new information and knowledge society, in the pursuit of designing a framework for understanding the method Information management has been systematic.

Findings: In this research, by reflecting on the significant angles and different attitudes towards information management such as field, individual, organizational, national and international attitudes, and its relationship with different categories in the combined forms of information, first the angles. Everything imaginable was explored in this context. In the continuation of the process approach to information management, the topics of the project in knowledge and information science, where is our position and what is the priority, and the philosophy of information management have been examined. In the end, the general and cognitive research of information management, and its place in knowledge and information science, and its scientific, technological, practical, management and development consequences in knowledge and information science were paid attention to. Finally, it became clear that information needs information philosophy to identify goals and priorities.

Results: In this research, in addition to explaining the main approaches to information management, the need to pay attention to the formation and development of a conceptual system for information management in knowledge and information science has been emphasized; Because any understanding and conception of the concept of information management is decisive for planning in educational, research and technological dimensions in knowledge and information science. It is argued that all the subsequent consequences in the practical, managerial, developmental and prospective aspects of information management are the inevitable and forced consequence of the conceptual system of information management and derived from it. Finally, it has been emphasized that in order to create this conceptual system for this field, it is necessary to pay attention to the basic concepts and vocabulary and, in fact, to understand what this field is; Because the creation and development of a conceptual system for information management in knowledge and information science requires attention to concepts and vocabulary and what this field is in its new form, that is, discursive and systematic.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The concept of information management
  • Educational Consequences
  • Research Consequences
  • Major approaches
  • Conceptual system
  • Knowledge and information science
CAPTCHA Image