طراحی و ارزیابی مدل مدیریت دانش آموزش الکترونیکی برای نظام آموزش عالی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجو دکتری، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

10.22091/stim.2024.11006.2125

چکیده

هدف:

دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی سازمان‌هایی دانش‌محور هستند و برای انجام امور علمی به رسمیت شناخته می‌شوند در این خصوص دانش عامل اﺻﻠﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﺆﺳﺴﺎت آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺤﺼﻮل ﻧﻬﺎﻳﻲ آن اﺳﺖ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺻﺤﻴﺢ داﻧﺶ می‌تواند به‌عنوان اﺑﺰاری راهبردی ﺑﺮای آﻣﻮزش ﻋﺎﻟﻲ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ برتری‌های رﻗﺎﺑﺘﻲ را ﺣﻔﻆ و ﻛﺴﺐ ﻛﻨﺪ. تلاش برای به‌کارگیری مدیریت دانش در آموزش عالی نشانگر اهتمام جامعه دانشگاهی به تقویت سرمایه‌های فکری و بهبود اثربخشی دانشگاه‌ها در پیشرفت و اعتلای کشور است و پیاده‌سازی فرایندهای مدیریت دانش در سازمان‌ها نیازمند توجه و طراحی مدلی است که با شرایط و زمینه‌های خاص آن سازمان سازگاری داشته باشد. دانشگاه‌ها به‌عنوان اصلی‌ترین نهادهای آموزشی و دانش‌محور، نقشی اساسی در توسعه و انتقال دانش در جامعه ایفا می‌کنند. آن‌ها می‌توانند با پیاده‌سازی مدیریت دانش آموزش الکترونیکی، ضمن بهبود کیفیت آموزشی، دستاوردهای خود را افزایش داده و اثربخشی فعالیت‌های علمی و آموزشی را ارتقا دهند. این فرایندها می‌توانند به دانشگاه‌ها کمک کنند تا دانش موجود را به‌صورت کارآمدتر سازمان‌دهی کرده و فرصت‌هایی برای یادگیری پایدار و دسترسی بهتر به منابع آموزشی ایجاد نمایند. ازاین‌رو هدف از این پژوهش طراحی مدل مفهومی مناسب مدیریت دانش آموزش الکترونیکی در آموزش عالی است.

روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی بود که با روش پیمایشی انجام شد. جامعه آماری کارشناسان و اساتید حوزه مدیریت دانش و آموزش‌های الکترونیکی در دانشگاه‌ها بودند که از میان آن‌ها تعداد 380 نفر ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش نمونه‌گیری ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺳﺎده، به‌عنوان اﻋﻀﺎی ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﮋوﻫﺶ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ و برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. تحلیل داده‌ها و بررسی برازش مدل نیز با استفاده از ﺗﮑﻨﯿﮏ ﻣﻌﺎدﻻت ﺳﺎﺧﺘﺎری تأییدی و با کمک نرم‌افزار اسمارت پی ال اس انجام گرفت.

یافته‌ها: بررسی اعتبارسنجی مدل مدیریت دانش آموزش الکترونیکی نشان داد که تمامی روابط مدل در سطح اطمینان ۹۵ درصد معنی‌دار هستند و بارهای عاملی دارای مقادیر t بالاتر از ۱.96 می‌باشند. پایایی پرسشنامه‌ها نیز با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ و میانگین واریانس استخراج‌شده (AVE) مورد تأیید قرار گرفت؛ تمامی مقادیر AVE بالاتر از ۰.۵۰ و آلفای کرونباخ بالاتر از ۰.۷۰ بود. نتایج نشان‌دهنده همبستگی مثبت و معنادار بین تمامی متغیرهای پژوهش است که به قوت روابط بین مدل اشاره دارد. بررسی روایی واگرای مدل نیز نشان داد که تمامی مقادیر جذر میانگین واریانس استخراج‌شده هر متغیر بزرگ‌تر از همبستگی آن با متغیرهای اصلی دیگر بوده و روایی واگرای مدل تأیید شده است. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده مشخص شد که مدل از برازش کافی به داده‌ها برخوردار است. درمجموع می‌توان گفت مدل مدیریت دانش آموزش الکترونیکی به‌عنوان مرجع و الگویی برای آموزش عالی شامل 7 فرایند اصلی و 21 سازوکار است.

نتیجه‌گیری: ﻣﺪل ﻧﻬﺎﯾﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧﺶ آموزش الکترونیکی ﻣﺘﺸﮑﻞ از هفت فرایند انتخاب دانش، اشتراک دانش، خلق دانش، سازمان‌دهی دانش، به‌کارگیری و کاربست دانش، کسب دانش، ارزیابی و ممیزی دانش اﺳﺖ. فرایند خلق دانش دارای سه سازوکار کشف دانش، شناسایی دانش، بازیابی دانش؛ فرایند اشتراک دارای سه سازوکار ارائه دانش، انتشار دانش، آموزش؛ فرایند خلق دانش دارای سه سازوکار استخراج دانش، هم‌جوشی، گردآوری دانش؛ فرایند سازمان‌دهی دانش شامل سه سازوکار بازنمائی دانش، مصورسازی دانش، ذخیره دانش؛ فرایند به‌کارگیری و کاربست دانش دارای سه سازوکار استفاده، استفاده مجدد، بهبود و توسعه؛ فرایند کسب دانش دارای دو سازوکار تبادل دانش، تحقیق و پژوهش؛ فرایند ارزیابی و ممیزی دانش دارای چهار جزء تحلیل نیازهای دانشی، تحلیل موجودی دانش، تحلیل شبکه دانش و تحلیل شبکه‌های اجتماعی، اعتبارسنجی دانش می‌باشد. ازآنجاکه ﻫﻤﻪ ﻓﺮاﯾﻨﺪﻫﺎی اﯾﻦ ﻣﺪل مهم‌اند، ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻻزم اﺳﺖ آن‌ها را در ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ داﻧـﺶ به‌صورت ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ موردتوجه ﻗﺮار داده ﺑﺎ اﻧﺪﯾﺸﯿﺪن ﺗـﺪاﺑﯿﺮ و ﺑﺮﻧﺎﻣـﻪرﯾﺰیﻫﺎی ﻻزم و ﻧﯿـﺰ ﺑـﺎ ﻋﻨﺎﯾــﺖ ﺑــﻪ ﻣﻮﻗﻌﯿــﺖ دانشگاه و مؤسسات آموزش عالی، ﺗــﻮازن ﺑــﯿﻦ اﯾــﻦ ﻓﺮاﯾﻨــﺪﻫﺎ را ﺑﺮﻗــﺮار ﮐــﺮد. این نتایج می‌تواند به‌عنوان مبنایی برای طراحی راهبردی مدیریت دانش در دانشگاه‌ها و آموزش عالی مورداستفاده قرار گیرد. مدل ارائه‌شده در این پژوهش می‌تواند به‌عنوان یک نقشه راه برای مدیریت دانش در آموزش الکترونیکی در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی مورداستفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Design and evaluation of e-learning knowledge management model for Iran's higher education system

نویسنده [English]

  • elaheh gholipour hajmahmood
Ph.D. Student, Department of Knowledge and Information Science, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Purpose:

Universities and higher education institutions are knowledge-oriented organizations and are recognized for carrying out scientific affairs. In this regard, knowledge is the main factor in the creation of higher education institutions and also its final product, and the correct management of knowledge can act as a strategic tool for higher education to achieve its advantages. Maintain and gain competitiveness. The effort to apply knowledge management in higher education shows the efforts of the academic community to strengthen intellectual capital and improve the effectiveness of universities in the progress and improvement of the country, and the implementation of knowledge management processes in organizations requires attention and design of a model that is compatible with the specific conditions and contexts of that organization. . Universities, as the main educational and knowledge-based institutions, play a fundamental role in the development and transfer of knowledge in society. By implementing e-learning knowledge management, they can increase their achievements and improve the effectiveness of scientific and educational activities while improving educational quality. These processes can help universities organize existing knowledge more efficiently and create opportunities for sustainable learning and better access to educational resources. Therefore, the purpose of this research is to design a suitable conceptual model for knowledge management of e-learning in higher education.

Method: This applied research was conducted using a survey method. The statistical population consisted of experts and faculty members in the fields of knowledge management and e-learning in universities. A total of 380 participants were selected through simple random sampling, and a researcher-made questionnaire was used for data collection. Data analysis and model fitness assessment were performed using confirmatory structural equation modeling (SEM) with the Smart PLS software.



Findings: The validation of the e-learning knowledge management model showed that all relationships in the model are significant at a 95% confidence level, with factor loadings having t-values above 1.96. The reliability of the questionnaires was confirmed using Cronbach's alpha and Average Variance Extracted (AVE), with AVE values above 0.50 and Cronbach's alpha above 0.70. The results indicate a positive and significant correlation among all research variables, confirming the strength of relationships within the model. Divergent validity assessment of the model also showed that the square root of the AVE for each variable is greater than its correlation with other main variables, confirming the model’s divergent validity. Overall, the results demonstrated that the model has an adequate fit to the data. In summary, the e-learning knowledge management model comprises 7 main processes and 21 mechanisms as a reference framework for higher education.



Conclusion: The final e-learning knowledge management model consists of seven key processes: knowledge selection, knowledge sharing, knowledge creation, knowledge organization, knowledge application and utilization, knowledge acquisition, and knowledge evaluation and auditing. The knowledge creation process includes mechanisms for knowledge discovery, identification, and retrieval; the sharing process includes mechanisms for knowledge presentation, dissemination, and training; the creation process involves mechanisms such as knowledge extraction, fusion, and gathering; the organization process includes knowledge representation, visualization, and storage mechanisms; the application and utilization process includes mechanisms for use, reuse, and improvement; the acquisition process includes mechanisms for knowledge exchange and research; and the evaluation and auditing process involves components for analyzing knowledge needs, knowledge inventory, knowledge network analysis, social network analysis, and knowledge validation. Since all these processes are essential, they should be integrated in knowledge management with necessary planning and strategies. Furthermore, universities and higher education institutions should maintain a balance among these processes according to their position.

These results can serve as a foundation for strategic knowledge management design in universities and higher education institutions. The proposed model in this study can be used as a roadmap for knowledge management in e-learning within universities and higher education institutions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Knowledge management model in e-learning
  • knowledge management processes
  • knowledge management technologies
  • knowledge creation
  • knowledge sharing
  • knowledge selection
  • knowledge organization
  • knowledge application
  • knowledge acquisition
  • knowledge evaluation and audit
CAPTCHA Image