الگوی ساختاری توسعه فرهنگی در کتابخانه‌‌های عمومی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه علم اطلاعات و دانش‌‌شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

2 دانشیار، گروه علم اطلاعات و دانش‌‌شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 استادیار، گروه علم اطلاعات و دانش‌‌شناسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر طراحی الگوی ساختاری توسعه فرهنگی در کتابخانه‌‌های عمومی از دیدگاه متخصصین، کتابداران و مدیران کتابخانه‌‌های عمومی کشور است.
روش: پژوهش حاضر از نوع تحقیقات اکتشافی- کاربردی است، که به صورت میدانی انجام شد. روش پژوهش از نظر روش گردآوری داده‌‌ها با استفاده از روش تحقیق آمیخته می‌باشد که به صورت کیفی- کمّی اجرایی گردید. جامعه آماری پژوهش در بخش کیفی شامل متخصصان حوزه علم اطلاعات دانش‌‌شناسی، جامعه‌‌شناسی و همچنین مدیران و صاحب‌‌نظران حوزه کتابخانه‌‌های عمومی و در بخش کمّی شامل مدیران و کتابداران کتابخانه‌‌های عمومی مراکز استان که تجربه و تخصص کافی در حوزه کتابخانه‌‌های عمومی داشتند، است. ابزار تحقیق شامل مصاحبه‌‌های نیمه‌‌ساختار یافته و پرسشنامه محقق ساخته‌‌ای بود که با توجه به اهداف و روش پژوهش، طراحی گردید. جهت تهیه پرسشنامه، از مصاحبه‌‌های کیفی و همچنین بررسی مبانی نظری موجود در حوزه پژوهش استفاده گردید. پس از توزیع پرسشنامه‌‌ها، تعداد 319 پرسشنامه گردآوری شد و تمامی روند تجزیه و تحلیل داده‌‌های پژوهش در نرم‌افزارهای آماری SPSS و معادلات ساختاری PLS انجام گرفت.
یافته‌‌ها: یافته‌‌ها در بخش کیفی پژوهش از طریق مصاحبه شامل 10 مقوله اصلی با عنوان مولفه‌‌های توسعه فرهنگی شامل:
دسترسی به آموزش، آموزش مداوم، هویت فرهنگی، سوادآموزی آموزش‌‌های فرهنگی- هنری، سرانه مطالعه، بهداشت فرهنگی، سرمایه فرهنگی، سرمایه اجتماعی و استقلال ملی، و 19 مقوله فرعی به عنوان زیرمجموعه‌‌های آن‌‌ها، طبقه‌بندی گردید. همچنین یافته‌‌های پژوهش نشان داد، که کتابخانه‌‌های عمومی بر شاخص‌‌های توسعه فرهنگی تاثیر مثبتی دارد، یعنی فعالیت‌‌ها و خدمات کتابخانه‌‌های عمومی می‌تواند منجر به افزایش توسعه فرهنگی در بین افراد جامعه گردد.
نتیجه‌‌گیری: نتایج پژوهش نشان داد کتابخانه‌‌های عمومی این پتانسیل را دارند که بر تمامی شاخص‌‌های ذکر شده در توسعه فرهنگی جامعه به صورت مستقیم و یا غیرمستقیم اثرگذار باشند. تقویت خدمات و فعالیت‌‌های کتابخانه‌های عمومی، از طریق تجهیزات و خدمات نوین و آموزش کتابداران می‌‌تواند کتابخانه‌‌های عمومی را به مکانی تبدیل کند که همه افراد جامعه برای برطرف کردن نیازهای اطلاعاتی و خدماتی و مشاوره‌‌ای خود ابتدا به کتابخانه مراجعه کنند؛ زیرا این دوستی و ارتباط به شکل چشمگیری در ارتقاء سطح کیفیت زندگی افراد جامعه موثر است. کتابخانه‌‌های عمومی در کشورهای توسعه یافته یکی از کانون‌‌های اصلی توسعه محسوب می‌‌شوند. از آنجا که اطلاعات عامل کلیدی توسعه می‌‌باشد، تقویت خدماتی همچون مجموعه‌‌سازی مناسب، در دسترس قرار دادن منابع و ارائه خدمات نوین به تناسب گروه‌‌های مختلف جامعه به شکل‌‌های متنوع چاپی، صوتی، تصویری و الکترونیکی و غیره برای تمام افراد بدون هیچ‌گونه محدودیتی، می‌‌تواند در توسعه فرهنگی جامعه تاثیرگذارتر باشند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Structural Model of Cultural Development in Public Libraries

نویسندگان [English]

  • Sara Bahrami nia 1
  • Soraya Ziaei 2
  • Mahmoud Moradi 3
1 Ph.D. Student in knowledge and information science, Payame Noor University, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Department of Knowledge and Information Science, Payame Noor University, Tehran, Iran
3 Assistant Professor, Department of Knowledge and Information Science, Razi University, Kermanshah, Iran
چکیده [English]

Objectives: This research aims to design a structural model of cultural development in public libraries from specialists, librarians, and managers of public libraries' viewpoints in the country.
Methods: The current research is exploratory-applied research, which was conducted
field. The research method in terms of data collection method is using the mixed
research method, which was carried out in a qualitative-quantitative manner. The statistical population in the qualitative part includes specialists in the field of knowledge and information science, philology, and sociology, as well as managers and experts in the field of public libraries, and in the quantitative part, it includes managers and librarians of public libraries
in the centers of the province who have sufficient experience and expertise in the domain
of public libraries. The research tool included semi-structured interviews and a researcher-made questionnaire, which was designed according to the research objectives and methods. Qualitative interviews and theoretical foundations in the field of research were used to prepare a questionnaire. After distributing the questionnaires, 319 questionnaires were collected and the entire process of research data analysis was done in SPSS statistical software and PLS structural equations.
Results: The findings in the qualitative part of the research were categorized through interviews including 10 main categories: access to education, continuing education, cultural identity, literacy of cultural-artistic education, per capita study, cultural health, cultural capital, social capital and national independence, and 19 sub-categories as their subsets. The findings also showed that public libraries have a positive effect on cultural development indicators, i.e. the activities and services of public libraries can lead to an increase in cultural development among the population.
Conclusions: The findings in the qualitative part through interviews include 10 main categories: access to education, continuing education, cultural identity, literacy of cultural-artistic education, per capita study, cultural health, cultural capital, social capital, and national independence, and 19 subcategories were classified as their subcategories. Also, the findings showed that public libraries have a positive effect on cultural development indicators, that is, the activities and services of public libraries can lead to an increase in cultural development in society.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Public Libraries
  • Cultural Development
  • Structural Model
  • Grounded Theory
  • Mixed method
ابوالحسنی، ر. (1387). مؤلفه‌‌های هویت ملی با رویکرد پژوهشی. سیاست، 38(4): 1-22.
اشرفی‌ریزی، ح.، کاظم‌پور، م. (1391). کتابخانه‌‌ها و گردشگری فرهنگی. تهران: نشر چاپار.
انصاری، ن. (1371). کتابخانۀ عمومی و توسعۀ فرهنگی. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، ۲(۲-۳): ۲۱-۲۳.
حرّی، ع. (1371). کتابخانۀ عمومی و توسعۀ فرهنگی. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، ۲(۲-۳): ۲۹-۳۲.
دانایی‌فرد، ح.، امامی، م. (1386). استراتژی‌های پژوهش کیفی: تأملی بر نظریه‌پردازی ‌داده‌بنیاد. اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)، 1(2): 97-69.
درم نثاری، م.، باب الحوائجی، ف.، اباذری، ز.، حریری، ن.، نوشین‌فرد، ف. (1399). تحلیل نقش استراتژیک کتابخانه‌های عمومی در عرصه ژئوپلیتیک اطلاعات ایران. مطالعات کتابداری و علم اطلاعات.
DOI: 10.22055/slis.2021.34459.1775
دیّانی، م.ح. (1371). کتابخانۀ عمومی و توسعۀ فرهنگی. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، ۲(۲-۳): ۳۶-۳۷.
رحیمی، ص.، سعادت‌نیا، ز. (1399). پیش‏‌بینی میزان مطالعه براساس سرمایه‏‌های فرهنگی و اجتماعی کاربران کتابخانه‌های عمومی. مطالعات کتابداری و علم اطلاعات.
 https://doi.org/10.22055/slis.2020.31926.1674DOI:
ریاحی، م. ا. (1375). تاثیر کیفیت و کارایی کتابخانه‌های عمومی بر توسعه فرهنگی. کتاب و کتاب‌خوانی، 28: 97-122.
صالحی امیری، س.ر. (1386). مفاهیم و نظریه‌های فرهنگی. تهران: نشر ققنوس.
صبوری، ا.، امیرشاهی، ش. (1381). توسعه فرهنگی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ سازمان چاپ و انتشارات.
غزل ایاغ، ث. (1371). کتابخانۀ عمومی و توسعۀ فرهنگی. تحقیقات اطلاع‌رسانی و کتابخانه‌های عمومی، ۲(۲-۳):41-44.
غفاری، س.، علیزاده، س. (1399). بررسی نقش کتابخانه‌‌هاى عمومی منطقه آزاد ماکو در توسعه فرهنگ ارتباط آن منطقه. دانش‌شناسی، 13(50): 64-75.
قاضی‌زاده، ح.، مختاری، ح.، حسین‌زاده، س. (1397). آموزش و ترویج مهارت‌های شهروندی از طریق کتابخانه‌های عمومی. علوم و فنون مدیریت اطلاعات، 4(13): 85-100.
مکتبی‌فرد، ل. (1385). ﻧﻘﺶ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪﻫﺎی عمومی در تحقق اهداف فرهنگی برنامه‌های توسعه ایران 1368-1363. فصلنامه کتاب، 66: 269-290.
موسوی جهرمی، ی. (1395). توسعه اقتصادی و برنامه‌ریزی. تهران: دانشگاه پیام نور.
نظرپور، م.ن. (1387). ارزش‌ها و توسعه: بررسی موردی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه.
نوکاریزی، م.، نارمنجنی، م. (1393). بررسی جایگاه کتابخانه‌‌های عمومی در توسعه فرهنگی شهرستان بیرجند. پژوهشنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی،4(2): 248- 233.
یونسکو (1379). راهبردهای علمی توسعه فرهنگی. ترجمۀ م. فاضلی. تهران: انتشارات تبیان.
CAPTCHA Image