بررسی نقش سواد رسانه‌ای درتوانایی تشخیص اخبار جعلی کتابداران کتابخانه‌های عمومی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

2 استادیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

چکیده

هدف: انتشار گسترده «اخبار جعلی» که باعث فریب کاربران و انحراف جامعه می‎شوند، به یکی از تهدیدات مهم رسانه‎ای در جوامع امروز تبدیل شده است. توانایی تشخیص اخبار جعلی برای جامعه و به خصوص کتابداران به عنوان ارائه‎کنندگان خدمات اطلاعاتی برای شناخت و مقابله با اخبار جعلی ضروری است. سواد رسانه‎ای از جمله عوامل مهمی است که در این زمینه می‎تواند نقش داشته باشد؛ در واقع یکی از مهمترین راه‎های مقابله با این تهدید، تجهیز کتابداران به امکانات سواد رسانه‎ای است. بنابراین، هدف از انجام این پژوهش، بررسی نقش سواد رسانه‌ای در توانایی تشخیص اخبار جعلی کتابداران کتابخانه‌های عمومی استان کرمانشاه‌ است.

روش‎شناسی: پژوهش حاضر از نوع کاربردی است و به روش پیمایشی انجام گرفته است. جامعه‎ی ‌آماری این پژوهش را کتابداران کتابخانه‌های عمومی استان کرمانشاه (170 نفر) تشکیل می‌دهند که ‌از بین آن‌ها (118 نفر) از طریق فرمول مورگان به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده‌ انتخاب شدند. برای گردآوری داده‌های پژوهش از پرسشنامه‎ی توانایی تشخیص اخبار جعلی (اسمعیلی، رحیمی و مرادی، 1398) که بر اساس هشت مؤلفه‎ی اطلاع نگاشت ایفلا طراحی شده و پرسشنامه‎ی سواد رسانه‌ای (فلسفی، 1393) استفاده شده است.

یافته‌ها: یافته‎ها حاکی از آن است که سطح سواد رسانه‎ای کتابداران (28/3) و توانایی تشخیص اخبار جعلی آنان (29/3) است. همچنین بر اساس تحلیل داده‌ها سواد رسانه‎ای با ضریب تأثیر 47/0 بر بررسی منبع، با ضریب تأثیر 24/0 بر خواندن متن خبر، با ضریب تأثیر37/0 بر تشخیص نویسنده، با ضریب تأثیر 45/0 بر بررسی منابع پشتیبان، با ضریب تأثیر 41/0 بر بررسی تاریخ و زمان خبر، با ضریب تأثیر 30/0 بر بررسی طنز یا جدی بودن خبر و با ضریب تأثیر 35/0 بر رجوع به باور و تعصبات شخصی نقش دارد. اما در رابطه با پرسش از متخصصین نقشی نداشته و با ضریب تأثیر برابر با 51/0 بر مقیاس کلی توانایی تشخیص اخبار جعلی مؤثر است.

نتیجه‌گیری: با توجه به مؤثر بودن سواد رسانه‌ای بر افزایش توانایی تشخیص اخبار جعلی، باید آموزش و اقدامات لازم در جهت ارتقاء سواد رسانه‌ای صورت گیرد تا سبب افزایش توانایی تشخیص اخبار جعلی کتابداران گردد. تشخیص اخبار جعلی، مجموعه‌ای از مهارت‌هاست که کتابداران به طور فعالانه برای قرار گرفتن در معرض پیام‎های جعلی از این شاخص‌ها استفاده کرده تا صحت پیام‌ها را تشخیص نمایند. کتابداران برخوردار از تشخیص اخبار جعلی، در برابر اخبار جعلی، آسیب‌پذیری کمتری دارند. اخباری را که به منظور تأثیرگذاری بر آن‌ها طراحی و ارسال شده در سطوح مختلف مورد شناسایی قرار می‌دهند و قادر خواهند بود با آگاهی بیشتری در مواجهه با آنان داشته باشند و این مهارت‌ها را به کاربران آموزش دهند. نتایج این پژوهش می‌تواند در برنامه‌ریزی‌های درازمدت کتابخانه‌های عمومی کشور مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the role of media literacy in the ability to detect fake news from librarians in public libraries

نویسندگان [English]

  • Zohre Azizi 1
  • Mahmoud Moradi 2
1 M. A, Department of Information Science and Knowledge Studies, Razi University, Kermanshah, Iran
2 Asistant Professor, Department of Information Science and Knowledge Studies, Razi University, Kermanshah, Iran
چکیده [English]

.Abstract

Objective: Widespread dissemination of "fake news" that deceives users and diverts society has become one of the major media threats in today's society. The ability to detect fake news is essential for the community, especially librarians as information service providers, to identify and counter fake news. Media literacy is one of the important factors that can play a role in this field; In fact, one of the most important ways to deal with this threat is to equip librarians with media literacy facilities. So, the purpose of this study was to investigate the role of media literacy in the ability to detect fake news by librarians of public libraries in Kermanshah province.

Methodology: The present study is applied and has been done by survey method. The statistical population of this study consists of librarians of public libraries of Kermanshah province (170 people) from which (118 people) were selected through Morgan formula by simple random sampling. To collect research data, a questionnaire of the ability to detect fake news (Ismaili, Rahimi and Moradi, 1398) and media literacy questionnaire (Philosophical, 1393) was used.

Findings: based on data analysis, media literacy with an impact factor of 0.47 on the source review, with an impact factor of 0.24 on reading the news text, with an impact factor of 0.37 on the author's diagnosis, with an impact factor of 0.45 on the review of support sources, with An impact factor of 0.41 on the study of the date and time of news, with an impact factor of 0.30 on the study of humor or seriousness of the news and with an impact factor of 0.35 on the reference to personal beliefs and prejudices. However, it did not play a role in asking questions from experts and with an impact factor of 0.51, it is effective on the overall scale of the ability to detect fake news.

Conclusion: necessary training and measures should be taken to improve media literacy to increase the ability of librarians to detect fake news. Detecting fake news is a set of skills that librarians have actively used to expose fake messages to determine the authenticity of messages. Librarians with fake news detection are less vulnerable to fake news. Identify the news that is designed and sent to influence them at different levels and will be able to be more aware of them and teach these skills to users. The results of this research can be used in the long-term planning of public libraries in the country.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Media literacy
  • Fake news
  • Ability to detect fake news
  • Librarians
  • Public libraries
CAPTCHA Image