نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران
2 استادیار گروه جامعه‌شناسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران
چکیده
تازه های تحقیق
توسعه شهرهای دانشبنیان نوعی نگرشی به توسعه است که هدفش توسعه شهرهای پایدار با رونق اقتصادی است و به منطبق شدن شهرها با اقتصاد دانشبنیان کمک میکند و فرصتهایی را برای خلق دانش، مبادله دانش و نوآوری میان شهروندان فراهم میکند. همچنین شرایطی را برای شهرها فراهم میکند که بهکمک آنها در رقابت جهانی خود را حفظ کنند. شهرها بهواسطه شتاب و گسترش ناشی از تحولات اقتصادی چند دهه اخیر و حجم گسترده تغییرات پیشرو بهدلیل شرایط پُرنوسان اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی و تکنولوژیکی، بهعنوان اصلیترین مرکز فعالیت، زندگی و تفریح انسانها با وضعیت بسیار پیچیدهای در وضع حال و آینده خود مواجه هستند. ازسوی دیگر، بهعلت تغییر در سبک زندگی انسانها و محدودیت منابع مالی شهری، توسعه شهرها با مشکلات بسیار زیادی مواجه شدهاند. در سالهای آینده روند شهرنشینی شدت یافته و باتوجه به کمبود منابع مختلف برای زیست بشری، لزوم ایجاد و توسعه زیرساختهای لازم ارتباطی و اطلاعاتی و ... برمبنای دانش در آنها احساس میشود. ایجاد و توسعه شهرهای دانشبنیان در طول چند دهه گذشته مورد توجه جوامع تحقیقاتی قرار گرفته و در برنامه‌های استراتژیک توسعه، استفاده میشود. بههمان اندازه که شناخت یک شهر دانش مهم است مدیریت دانش در توسعه شهرها و مناطق نیز موثر است، بهطوری که بدون مدیریت، توسعه در هیچ کدام از ابعاد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی امکانپذیر نمی‌باشد.
نتایج تحلیل دادههای این پژوهش حاکی از آن است که، تعداد پنج مقوله یا تم اصلی برای توسعه شهرهای دانشبنیان استخراج شدند که عبارتند از: 1. مقوله اقتصاد دانشبنیان؛ 2. مقوله حکمرانی هوشمند؛ 3. مقوله جامعه دانشبنیان؛ 4. مقوله ارتقای دانش مدیریت توسعه و 5. مقوله سیاستگذاری دانش و فناوری. این مقولهها همراه با مولفههای اصلیشان بهعنوان پیششرطهای اساسی و مهم در توسعه شهرها برای تبدیل به آنها به شهرهای دانشبنیان مطرح میباشد.
عوامل کلیدی موفقیت در ایجاد و توسعه شهرهای دانشبنیان شامل: 1. توسعه مراکز تحقیق و توسعه؛ 2. توسعه پارکهای علم و فناوری؛ 3. توجه به صنایع هایتک (تکنولوژی بالا)؛ 4. گسترش مدیریت دانش در امور مختلف؛ 5. تقویت سرمایههای انسانی دانشی؛ 6. گسترش و توسعه زیرساختهای فناوریهای نوین ارتباطی و اطلاعاتی؛ 7. ایجاد الگوی ملی نوآوری؛ 8. توسعه شبکههای فنی و علمی ملی؛ 9. توجه به توسعه زیرساخت لازم برای کسب و کارهای شبکهای و هوشمند و موارد دیگر میباشد.
براساس نتایج بهدست آمده،. شهر دانش، شهری است که بهطور هدفمند برای تشویق و پرورش دانش طراحی شده است. در این راستا میتوان گفت: شهر دانش یک عنصر برای توسعه اقتصاد منطقهای است که در آن ازطریق تحقیق، فناوری و دانش، تخصصهای زیادی گرد هم آمده و مسیر توسعه شهر ازطریق اجماع متخصصین در شهر طی میشود. شهرهای دانشبنیان یکی از پارادایمهای کارآمد برای شهرهای پایدار آینده را ارایه میکنند که در آن بهمنظور توسعه داناییمحور، به تشویق خلاقیت مستمر، اشتراکگذاری، ارزیابی، نوسازی و بهروزرسانی دانش اقدام کردهاند.
نتایج بهدست آمده از این پژوهش علاوه بر تولید دانش درخصوص مولفههای موثر در توسعه شهرهای دانشبنیان، نسبت به تحقیقات دیگر موارد جدیدی را نیز شناسایی نموده که عبارتند از: 1. در این پژوهش مولفههای حکمرانی دانش و مدیریت آن، کارکنان متخصص دانشی، کسب و کارهای هوشمند جزو عوامل موثر در اقتصاد دانشبنیان شناسایی گردید. 2. مبحث حکمرانی هوشمند و زیر مولفههای موثر آن ازجمله: ایجاد دولت توسعهگرا و ارتقای آزادیهای اطلاعاتی شناسایی شدند. 3. جامعه دانش بنیان بهعنوان مولفه اصلی در توسعه شهرهای دانشبنیان میباشد که تا قبل از این پژوهش در پیشینههای مطالعاتی بررسی شده مشاهده نگردید. 4. در هیچ کدام از مطالعات انجام شده مولفه ارتقای دانش مدیریت توسعه بهعنوان نقش موثر در توسعه شهرهای دانشبنیان مطالعه و مورد توجه قرار نگرفته بود. 5. نقش زیرمولفههای: تجاریسازی دانش، توسعه مدیریت دانش و ترویج علم و فناوری بهعنوان زیرمولفههای اصلی سیاستگذاری دانش و فناوری در پژوهش حاضر مورد تاکید قرار گرفت. 6. در مبحث اقتصاد دانشبنیان برای اولین بار با زیرمولفههای ایجاد بازارهای سرمایه دانشی شناساییی و معرفی گردید که در مطالعات قبلی مورد توجه قرار نگرفته بود.
در انجام این مطالعه محدودیتهای چندی وجود داشت که مهمترین آنها عبارتند از: 1. همهگیری کرونا مانعی جدی برای انجام مصاحبههای حضوری و ارتباط قوی و سازنده با اندیشمندان در ثبت و ضبط نظرات ارزشمندشان شد. 2. وجود تعداد اندک متخصصان ایرانی در این حوزه مانعی در انتخاب حجم نمونه مناسب برای این پژوهش بود. 3. وجود خلاء شدید مطالعاتی در این حوزه، محققان این مطالعه را با مشکلاتی مواجه ساخت. 4. بکر بودن موضوع این مطالعه سبب شد تا مباحث آنگونه که انتظار میرفت برای مصاحبهشوندهها واضح نباشد و لذا برای رسیدن به اشباع نظری مسیری طولانی پیموده شد.
باتوجه به نتایج بهدست آمده از یافتههای تحقیق، پیشنهادات زیر ارایه میگردد:
- ایجاد قطبهای تخصصی دانشی و فناوری در پهنههای مجاز شهر و حمایت از استقرار شرکتها و موسسات دانشبنیان در پهنههای مورد نظر جهت توسعه شهرهای دانشبنیان.
- - توسعه مراکز نوآوری و سایر نهادهای لازم، در کنار قطبهای فناوری برای تامین زیرساختها و نهادهای پشتیبان شکلگیری و توسعه شهرهای دانشبنیان.
- ساماندهی و توسعه فرایندهای جذب و بومیسازی فناوریها و مشاغل فناورانه وارداتی.
- مشارکت در ایجاد و توسعه فرصتهای شغلی دانشبنیان، جذب دانشآموختگان و نیروی انسانی ماهر در قالب ایجاد شرکتهای دانشبنیان برای کمک به پیشرفت فناورانه.
- تقویت همکاری در بازارسازی و بازاریابی برای محصولات دانشبنیان و ترویج فرهنگ اقتصاد دانشبنیان.
- ایجاد و توسعه سازوکارهای حمایت از شرکتهای دانشبنیان و همچنین سازوکارهای تسهیلاتی و قانونی و رفع موانع حقوقی برای روانسازی فرآیند فروش محصولات دانشبنیان.
- خلق مدلها و چارچوبهای مبتنی بر دانش و اطلاعات برای توسعه شهرهای دانشبنیان.
- افزایش ارتباط مدیریت شهری با مراکز علمی و دانشگاهی برای حمایت از ایدههای نو و دانشبنیان.
- باید فرهنگی ایجاد شود که حامی خبرگان و دانشآفرینان باشد و با طراحی سیستمهای پاداش، مبتنی بر دانش، حامی فرهنگ درآمدزایی از دانش شویم.
- بازار فروش مناسبی برای محصولات و خدمات شرکتهای دانشبنیان وجود ندارد، لذا شرکتهای دانشبنیان میبایست با ابزارهای مدیریتی، روشهای تجاریسازی و بازاریابی دانش بیشتر آشنا شوند.
- لازم است همه وزارتخانهها و دستگاههای زیرمجموعه آنها و بخش خصوصی نسبت به ایجاد و ابلاغ پستی به نام مدیر ارشد دانش بهعنوان نقشی استراتژیک در توسعه اقتصاد دانشبنیان اهتمام نمایند.
- مشارکت در ایجاد و توسعه فرصتهای شغلی دانشبنیان، جذب دانشآموختگان و نیروی انسانی ماهر (سرمایه انسانی) در قالب ایجاد شرکتهای دانشبنیان برای کمک به پیشرفت فناورانه.
- درنظر گرفتن استارتآپها و نقش پارکهای علم و فناوری در اسناد بالادست.
- مدیریت شهری بایستی با ایجاد بسترهای مناسب، راه را برای تحقق شهر دانشبنیان، هوشمند و خلاق بهعنوان محیط و بستر حکمرانی کارآفرینانه شهری فراهم نماید.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Aim: The application of knowledge is one of the key sources of sustaining growth and development, and in the issues of growth and development of countries, knowledge is considered as a competitive advantage for economic, social, political and cultural issues. Therefore, the development of knowledge-based cities is an approach in which the application of knowledge and information is of great importance, and the economy, production, employment and all-round growth are formed based on it, and investment in knowledge-related fields has attracted the attention of developed countries. The aim of study is identify the components of the development from Knowledge-based cities.
Methodology: The research method of the article is a qualitative method "theme or content analysis". The type of theme analysis used in this research is "inductive theme analysis". The study unit, specialists and experts are aware of the research topic that have been selected by snowball or chain sampling method. Sample sizes were selected by using saturated or judgmental (targeted) sampling and the researchers achieved theoretical saturation after interviewing 32 people, but to be sure, they continued the interview Semi-structured to 38 people.
Findings and Conclusion: The data obtained from the interview, regarding the main research question of identifying the dimensions and components of the development of knowledge-based cities; after categorization and coding, thematic analysis was done Five categories were extracted for the development of knowledge-based cities, which are: 1. Knowledge-based economics with 5 components including: development of advanced industries; incentive and support system; creating a knowledge capital market; smart economy; Smart businesses; 2. intelligent governance with four components including: creating a development-oriented government; freedom of information; development of electronic government; Development of technology infrastructure; 3. Knowledge-based community with four components including: civil awareness; intelligent people; knowledge-based education; Information Society; 4. improving the knowledge of development management with four components including: knowledge-based organizations; Development of knowledge cities; Sustainable Development; Development of technical and executive system and 5. Knowledge and technology policy with five components including: commercialization of knowledge; research and development centers; promoting science and technology; National innovation system; Development of knowledge management. Key success factors in developing knowledge-based cities include: 1. Development of research and development centers and science and technology parks.2. Attention to single industries.3. Pay attention to knowledge management.4. Strengthening knowledge human capital.5. Development of technology infrastructure.7. Creating a national model of innovation.8. Development of smart and knowledge-based economies.9. Development of smart governance infrastructure.10. Network business development. It is suggested that managers create poles of knowledge and technology; development of technological infrastructure; development of support systems; Creation and development of knowledge-based entrepreneurship and knowledge-based management should take necessary measures.
کلیدواژه‌ها [English]
)
ارسال نظر در مورد این مقاله