تأثیر سرمایه فکری و مدیریت دانش بر مزیت رقابتی با توجه به نقش میانجی نوآوری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه حسابداری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

هدف: سازمان‌های پیشرفته‌ای که اقتصاد دانش‌محور را مورد پذیرش قرار داده‌اند، باید مهارت خلق، تجمیع و نگهداری دانش خود را تقویت نمایند، تا از طریق آن بتوانند بر قابلیت‌های خود افزوده و مزیت رقابتی به دست بیاورند. مدیریت دانش، فرآیند گردآوری ساختاریافته، امنیت و مدیریت اطلاعات و دانش در سازمان قلمداد می‌شود؛ در واقع داشتن توان رقابتی، بدون بالا بردن درک سازمانی از مدیریت دانش، تولید ارزش و سرمایه فکری میسر نخواهد بود. امروزه، چالش بزرگ‌تر پیش‌ روی سازمان‌ها، ایجاد سرمایه فکری جهت تشخیص اینکه چگونه مدیریت سازمان تسهیم دانش در میان کارکنان را تسهیل می‌کند، و چگونه اطمینان حاصل شود که دانش به موفقیت سازمان کمک می‌کند، است. پژوهش حاضر با هدف کشف تاثیر سرمایه فکری و مدیریت دانش بر مزیت رقابتی، با توجه به نقش میانجی نوآوری در دانشگاه علوم پزشکی شیراز انجام شده است.
روش: روش پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش گردآوری داده‌ها توصیفی- همبستگی است. جامعه آماری این تحقیق عبارت است از کلیه مدیران و کارکنان ستادی دانشگاه علوم پزشکی شیراز که براساس اطلاعات به دست آمده، تعداد آنها 400 نفر است. با استفاده از فرمول کوکران، 196 نفر از طریق نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات میدانی در این پژوهش، پرسشنامه است که از پرسشنامه‌های سرمایه فکری (کیانتو و همکاران، 2010؛ بانتیس، 1998؛ سابرامانیام و یوندت، 2005)، مدیریت دانش (گلد و همکاران، 2001)، مزیت رقابتی (وو و چن، 2012)، نوآوری (هارلی و هالت، 1998) استفاده شده است. روش تحلیل مورد استفاده در این پژوهش، مدل‌یابی معادلات ساختاری براساس نرم‌افزار SmartPLS3 بود. در این پژوهش جهت اطمینان بیشتر، از روش روایی محتوا استفاده شد. به این منظور، پرسشنامه در اختیار متخصصین و خبرگان قرار گرفت. با اصلاحات جزئی، پرسشنامه مورد تأیید قرار گرفت. برای تعیین پایایی ابزار اندازه‌گیری، از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است.
یافته‌ها: نتایج حاصل از اجرای تحقیق نشان داد که سرمایه فکری اثر مثبت و معناداری بر نوآوری دارد و ضریب مسیر اثرگذاری آن (0.304) و مقدار آماره t (4.860) است. همچنین مدیریت دانش بر نوآوری اثر مثبت و معناداری دارد و ضریب مسیر اثرگذاری آن (0.516) و مقدار آماره t (8.009) است. تاثیر نوآوری بر مزیت رقابتی نیز تایید شد و ضریب مسیر اثرگذاری آن (0.370) و مقدار آماره t (4.014) بدست آمد. تاثیر مدیریت دانش بر مزیت رقابتی نیز تأیید شد، که ضریب مسیر اثرگذاری آن (0.255) و مقدار آماره t (3.602) است. همچنین مشخص شد که نوآوری، رابطه بین سرمایه فکری، مدیریت دانش و مزیتی رقابتی را میانجی‌گری می‌کند.
نتیجه‌گیری: سازمان‌های امروزی برای آنکه بتوانند در پارادایم جدید رقابت میان سازمان‌ها که فضایی کاملاً رقابتی و دانش‌محور است، به حیات خود ادامه دهند، باید به نوآوری به عنوان یک استراتژی ضروری در عصر کنونی نگاه کنند، تا بتوانند مناسب‌ترین پاسخ را به تغییرات بدهند؛ زیرا نوآور بودن در سازمان در برخورد با محیط متلاطم خارجی، که با پیچیدگی و تغییر همراه است، کمک می‌کند. سازمان‌هایی که تاکید بیشتری بر سرمایه‌های فکری دارند، نسبت به دیگر سازمان‌ها نوآورتر هستند؛ زیرا در چنین سازمان‌هایی، به علت وجود سرمایه‌های فکری و استفاده از دانش، یادگیری دانش نیز بیشتر است؛ این امر به نوبه خود، ارائه راهکارهای جدید برای انجام امور و به‌طور کلی نوآوری را درپی خواهد داشت.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Effect of Intellectual Capital and Knowledge Management on Competitive Advantage, Considering the Mediating Role of Innovation

نویسنده [English]

  • Masoud Bakhtiari
Assistant Professor, Department of Accounting, Payame Noor University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Purpose: Advanced organizations that have embraced the knowledge-based economy should enhance their skills in knowledge creation, aggregation, and maintenance to increase their capabilities and gain a competitive advantage. Knowledge management is the structured process of collecting, securing, and managing information and knowledge within an organization. It is essential for enhancing organizational understanding of knowledge management, value production, and intellectual capital, which are crucial for maintaining competitive advantage. Today, the most significant challenge for organizations is to develop the intellectual capital necessary to understand how organizational management promotes knowledge sharing among employees and how to ensure that this knowledge contributes to the organization's success. The present study aimed to investigate the influence of intellectual capital and knowledge management on competitive advantage at Shiraz University of Medical Sciences, with a focus on the mediating role of innovation.
Method: The research method is applied for the purpose of descriptive-correlational analysis, with a focus on the nature and method of data collection. The statistical population for this research includes all managers and staff of Shiraz University of Medical Sciences. Based on the available information, there are 400 individuals in this population, of whom 196 were selected using Cochran's formula through simple random sampling. The tool used to collect field information in this research
is a questionnaire comprising intellectual capital questions (Kianto et al., 2010; Bantis, 1998; Subramaniam & Yondt, 2005), knowledge management (Gold et al., 2001), competitive advantage (Wu and Chen, 2012), and innovation (Harley and Hallett, 1998). The research utilized structural equation modeling as the analysis method, based on SmartPLS3 software. In this study, the content validity method is used to provide greater assurance. For this purpose, the questionnaire was distributed to specialists and experts, including a respected teacher, who were asked to provide their opinions on each question and the evaluation of the associated goal. The questionnaire was approved with some minor amendments. Cronbach's alpha method was utilized to assess the reliability of the measurement tool.
Findings: The research findings indicated that intellectual capital has a positive and significant impact on innovation, with a path coefficient of 0.304 and a t-statistic value of 4.860. Furthermore, knowledge management has a substantial and positive impact on innovation, with a path coefficient of 0.516 and a t-statistic value of 8.009. The impact of innovation on competitive advantage was confirmed, with a path coefficient of 0.370 and a t-statistic value of 4.014. The impact of knowledge management on competitive advantage has been confirmed, with a path coefficient of 0.255 and a
t-statistic value of 3.602. Furthermore, it was discovered that innovation serves as a mediator in the relationship between intellectual capital, knowledge management, and competitive advantage.
Conclusion: In order for today's organizations to survive in the new competitive and knowledge-oriented environment, they must consider innovation as a necessary strategy to effectively respond to changes. Innovation is essential for navigating the turbulent external environment and managing complexity and change within the organization. Therefore, it is important to prioritize innovation. Organizations that prioritize intellectual capital tend to be more innovative than others. This is because in such organizations, the presence and utilization of intellectual capital lead to increased knowledge acquisition, which in turn facilitates the generation of solutions. Innovation will lead to new actions and advancements in general.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Intellectual Capital
  • Knowledge Management
  • Innovation
  • Competitive Advantage
  • Value Creation
  • Knowledge-Oriented
آفرند، س.، بهبودی، ا. (1401). بررسی تاثیر نوآوری زنجیره تأمین بر مزیت رقابتی از طریق قابلیت انعطاف‌پذیری و قابلیت مدیریت مخاطرات؛ بررسی نقش روابط عرضه‌کننده و خریدار. اندیشه آماد، 21(83): 175-194.
جوان امانی، و.، اکبری، ح. (1401). بررسی تاثیر مدیریت دانش و سرمایه‌های فکری در کسب مزیت رقابتی و اولویت‌بندی آن به روش AHP (مورد مطالعه: شرکت بیمه ایران)، علوم و فنون مدیریت اطلاعات، 8(2): 373-404.
حجازی، ر.، رامشه، م. (1392). بررسی روابط میان استراتژی تمایز، نوآوری و سیستم‌های کنترل مدیریت. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 2(7): 61-73.
حسین‌زاده شهری، م.، شاهینی، ص. (۱۳۹۷). تاثیر قابلیت پویا و نوآوری بر مزیت رقابتی. کاوش‌های مدیریت بازرگانی، 10(19): 123-141.‎
حسینی، ا.، شمس، ف. (1393). تاثیر رفتار سازمانی مثبت و نوآوری باز بر بهبود مزیت رقابتی. مطالعات مدیریت بهبود و تحول، 23(75): 138-159.
خجسته‌پور، ع.ر.، آل داود، س.ح.، صائمی صدیق، ح. (1390). فرآیند مدیریت دانش برای نوآوری دائمی. کار و جامعه، شماره 139: 45-59.
خوراکیان، ع.ر.، کدخدا، ن.، ملازاده یزدانی، ب. (1396). بررسی نقش سرمایه فکری بر رفتار نوآورانه با تاکید بر نقش میانجی‌گری اشتراک دانش (مطالعه موردی: پژوهشکدۀ هوا خورشید). مدیریت نوآوری، 6(1): 101-134.
دالوند، و.، سپهوند، ر.، نظرپوری، ا.ه. (1400). اثر سرمایه فکری روی مزیت رقابتی و عملکرد سازمانی با نقش میانجی نوآوری و فرهنگ یادگیری اعضای هیأت علمی دانشگاه لرستان. رشد فناوری، 69(18): 34-45.
داوری‌، ع.، رضازاده، آ. (1392). مدل‌سازی معادلات ساختاری با نرم‌افزار PLS. تهران: جهاد دانشگاهی.
ربیعی‌مندجین، م.ر.، رمضانی‌میمی، ‌م. (۱۳۹۵). بررسی تاثیر مدیریت دانش بر مزیت رقابتی با تاکید بر نقش واسطه‌ای نوآوری فناوری در سازمان زیباسازی شهر تهران. مدیریت شهری و روستایی، 48(18): 182-197.‎
سیف‌اللهی، ن.، ابراهیمی خراجو، و. (۱۴۰۱). واکاوی نقش تعدیل‌گری مدیریت دانش در رابطه سرمایه‌های فکری و مزیت رقابتی برند: با تمرکز بر نقش میانجی ارزش برند (نمونه پژوهش: هتل‌های اردبیل). مدیریت دانش سازمانی، 4(15): 151-182.‎
علیقلی، م.، بازایی، ق.، عسکری ماسوله، س. (۱۳۹۰). نقش مدیریت دانش و سرمایه‌های فکری در کسب مزیت رقابتی. مدیریت کسب‌وکار، 3(9): 240-269.‎
قلیچ لی، ب.، میرزایی، ف.، رحمتی، ح. (۱۳۹۶). تأثیر سرمایه فکری در ظرفیت نوآوری و مزیت رقابتی کسب‌‌وکارهای کوچک و متوسط. چشم‌انداز مدیریت صنعتی، 7(3): 105-126.‎
محمدی لرد، ع. (1388). فرایندهای تحلیل شبکه‌ای و سلسله مراتبی. تهران: انتشارات البرز فردانش.
محمودی، ع.ر.، زارعی، ع.، فامیل روحانی، ع.ا. (1400). بررسی تاثیر سرمایه‌های فکری بر نوآوری، با میانجی‌گری مدیریت دانش در کتابخانه‌های عمومی ایران. علوم و فنون مدیریت اطلاعات، 7(3): 17-60.
ملکی مین باش رزگاه، م.، کهیاری حقیقت، ا. (1395). بررسی تأثیر نوآوری بازاریابی بر استراتژی رقابتی کسب‌وکار (مورد مطالعه: خوشه قطعات خودرو شهرک‌های صنعتی استان سمنان). نوآوری و ارزش‌آفرینی، 5(9).
وقفی، س.ح.، حسینی، س.ا.، کشوری، ف. (۱۴۰۱). تاثیر استراتژی رهبری هزینه و تمایز بر ریسک شرکت با تاکید بر نقش مدیریت ریسک و سرمایه فکری. پژوهشنامه بازرگانی، 26(104): 157-180.‎
CAPTCHA Image