بررسی اهمیت همکاری علمی در میزان استناد به پروانه‌های ثبت اختراع کشورهای حوزه خلیج فارس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد، گروه علم‌سنجی، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکدگان مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشیار، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشکدگان مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی اهمیت همکاری علمی در میزان استناد به پروانه‌های ثبت اختراع کشورهای حوزه خلیج فارس، موجود در پایگاه اداره ثبت اختراع و نشان تجاری ایالات متحده آمریکا USPTO (United States Patent and Trademark Office) انجام شده است.
روش: این پژوهش با روش توصیفی و با رویکرد علم‌سنجی انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل 8182 پروانه ثبت اختراع ثبت شده در پایگاه اداره ثبت اختراع و نشان تجاری ایالات متحده آمریکا است که در مرحله دوم پژوهش، برای به دست آوردن تعداد استناد مدارک علمی به هر پروانه ثبت اختراع، عنوان تک‌تک پروانه‌های ثبت اختراع در مجموعه هسته پایگاه  Web of Science Core Collectionموسوم به وب آف ساینس و با مراجعه به قسمت Cited Reference Search جستجو شد و با تایپ بخشی از عنوان پروانه‌ها در علامت نقل‌قول " " جستجو انجام شده و میزان استنادات مدارک علمی به پروانه‏های ثبت اختراع گردآوری شد. برای تجزیه‌و‌تحلیل میزان همکاری‌های صورت گرفته در پروانه‌های ثبت اختراع، از نرم‌افزار اکسل استفاده شده است.
یافته‌ها: نتایج پژوهش نشان داد که فقط 841 پروانه ثبت اختراع از 8182 پروانه ثبت شده در کشورهای خلیج فارس موفق به کسب استناد در مدارک علمی نمایه شده در پایگاه وب آف ساینس شده‌اند و مجموعاً 2496 استناد دریافت کرده‌اند. یافته‌های پژوهش در خصوص تعداد پروانه‌های ثبت اختراع کشورهای حوزه خلیج فارس براساس رده‌بندی موضوعی سی.پی.سی (CPC) نشان داد که بیشترین میزان ثبت پروانه‌های ثبت اختراع مربوط به رده فیزیک (G) با تعداد 1717 پروانه است؛ و کمترین میزان ثبت پروانه‌ها مربوط به رده منسوجات و کاغذ (D) با تعداد 24 پروانه است. در مجموع، بیشترین تعداد پروانه‌ها مربوط به کشور عربستان با تعداد 5469 پروانه و کمترین میزان پروانه‌های ثبت اختراع مربوط به کشور عراق با تعداد 22 پروانه است. بیشترین تعداد ثبت پروانه‌های دارای یک مخترع در کشور عربستان در رده موضوعی فیزیک (G) و با تعداد 288 پروانه است و کمترین میزان پروانه‌ها براساس رده‌های موضوعی مربوط به کشور عراق با تعداد 11 پروانه ثبت اختراع است. همچنین بیشترین میزان تولید پروانه‌های دارای بیش از یک مخترع در کشور عربستان با رده‌ موضوعی شیمی و مهندسی مواد (C) با تعداد 4114، و کمترین میزان تولید پروانه ثبت اختراع مربوط به کشور عراق با تعداد 11 پروانه است.
نتیجه‌گیری: تعداد کمی از پروانه‌های ثبت اختراع ثبت شده از سوی کشورهای حوزه خلیج فارس در پایگاه اداره ثبت اختراع و نشان تجاری ایالات متحده آمریکا، در مدارک علمی نمایه شده در پایگاه استنادی وب آف ساینس استناد دریافت کرده‌اند. بیشترین میزان همکاری در داخل کشورهای حوزه خلیج فارس مربوط به کشور عربستان با تعداد 12583 مخترع و کمترین میزان همکاری نیز مربوط به کشور عراق با تعداد 30 مخترع بوده است. همچنین، بیشترین میزان همکاری با کشورهای خارج از حوزه خلیج فارس مربوط به کشورهای آمریکا با تعداد 2198 مخترع و انگلستان با تعداد 384 مخترع، آلمان با تعداد 333 مخترع، کانادا با تعداد 219 مخترع، هندوستان با تعداد 203 مخترع، و فرانسه با تعداد 171 مخترع بوده است. طبق داده‌های به دست آمده در خصوص میزان استناد دریافتی در پروانه‌های ثبت اختراع تک‌مخترع و چند مخترع، با استفاده از آزمون آماری کروسکال والیس، سطح معناداری داده‌ها کمتر از 0.05 را نشان داد. از این‌رو، اختلاف رتبه‌ها معنادار بوده، و نتیجه آزمون نشان داد که پروانه‌های ثبت اختراع چندمخترع، تعداد استناد بیشتری نسبت به پروانه‌های ثبت اختراع تک‌مخترع، در رده‌های موضوعی به دست آورده‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Examining the Importance of Scientific Cooperation in the Number of Citations Received by Patents Issued in Persian Gulf Countries

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Khandan 1
  • Alireza Noruzi 2
1 MSc. in Scientometrics, Department of Knowledge and Information Science, Faculty of Management, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Associate Professor, Department of Knowledge and Information Science, Faculty of Management, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Purpose: The aim of this study was to identify the relationship between scientific cooperation in and citations to the international patents of the Persian Gulf countries issued in the United States Patent and Trademark Office (USPTO) database.
Method: This research was conducted with a descriptive method and a scientometric approach. The statistical population of the research consisted of 8182 patents issued in the USPTO database. In the second stage of the research, the titles of patents were searched in the Web of Science (WoS) citation database to analyze their citations. In order to obtain the number of citations from scientific documents to each patent, the title of each patent was searched in the Web of Science Core Collection in the section entitled “Cited Reference Search”. Then, the number of citations of scientific documents to patents was collected. The Microsoft Excel software was used to analyze the amount of cooperation in patent licenses.
Findings: The results showed that only 841 granted patents out of 8182 patents registered in the Persian Gulf countries have been cited by scientific documents in WoS and received a total of 2496 citations. The research findings related to the number of patent licenses in the Persian Gulf countries based on the Cooperative Patent Classification (CPC) subjects show that the highest number of patent licenses is related to the category (G = Physics) with a number of 1717 patents; and the lowest number of patent licenses concerns to the category (D = textiles and paper) with 24 licenses. The highest number of patents is for Saudi Arabia with 5469 patents and the lowest number of patent licenses is for Iraq with 22 patents. The findings also indicated that the highest number of single inventor patents is for Saudi Arabia in the category G (Physics) with 288 patents, and the lowest number of patents based on the subject categories is for Iraq with 11 patents. Also, the highest rate of patents granted with more than one inventor is for Saudi Arabia in the subject category of chemistry and materials engineering (C) with a number of 4114 patents, and again the lowest rate of patents granted is for Iraq with a number of 11 patents.
Conclusion: Based on the findings of the research, it can be concluded that only a small number of patents registered by the Persian Gulf countries in the USPTO database have received citations from the scientific documents indexed in the Web of Science (WoS) database. The results indicate that the highest level of patent cooperation within the Persian Gulf countries belongs to Saudi Arabia with 12583 inventors and the lowest level of patent cooperation belongs to Iraq with 30 inventors. In addition, the highest number of patent cooperation with countries outside the Persian Gulf belongs to the United States of America with 2198 inventors, England with 384 inventors, Germany with 333 inventors, Canada with 219 inventors, India with 203 inventors, and France with 171 inventors. According to the data obtained regarding the amount of citations received by single-inventor patents and multiple-inventor patents, using the Kruskal-Wallis test, the significance level of the data showed a less than five percent difference. Therefore, the difference in ranks is significant, and the test results indicate that multi-inventor patents have received more citations than single-inventor patents in subject categories.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Persian Gulf Countries
  • Patent Cooperation
  • Co-Patenting
  • Inventors
  • Citation Analysis
اکبرپور، ح.ر.، دولاح، ع.ص. (1392). بررسی مخاطرات محیطی و زیست محیطی تهدیدکننده خلیج فارس. در: تهران: دومین کنفرانس بین‌المللی مخاطرات محیطی.
توکلی‌زاده راوری، م.، سهیلی، ف. (1392). بررسی مطالعات استنادی پروانه‌های ثبت اختراع. رهیافت، 23(55): 13-31.
حاضری، ا.، توکلی‌زاده راوری، م.، شهبازی منشادی، ا. (1396). مطالعه شدت استناد به پروانه‌های ثبت اختراع در مقالات مجلات شیمی ایران. پژوهش‌نامه علم‌سنجی، 3(5): 1-14.  https://doi.org/10.22070/rsci.2017.790
خواجوئی، م. (۳۰ آذر ۱۳۸۹). ایران و نظام امنیتی خلیج فارس. روزنامه همشهری. کد خبر 123690. قابل دسترس در:
https://www.hamshahrionline.ir/news/123690
سهیلی، ف.، شیردوانی، ش. (1401). عوامل تعیین‏کننده دریافت استناد در پروانه‌های ثبت اختراع با استفاده از تحلیل بقاء. مطالعات کتابداری و علم اطلاعات. https://doi.org/10.22055/slis.2020.31765.1671
عبداللهی، ف.، نقشینه، ن. (1401). تحلیل موضوعی استنادات و ارجاعات به پروانه‌های ثبت اختراع بین‌المللی ایران. پژوهش‌نامه علم‏سنجی، 8(15): 167-190. https://doi.org/10.22070/rsci.2020.5617.1410
عبدخدا، ه.، نوروزی، ع.ر.، راوند، س. (1390). تحلیل موضوعی پروانه‏های ثبت اختراع مخترعان ایرانی در پایگاه‏های بین‏المللی ثبت اختراع در فاصله سال‏های ۱۹۷۶-۲۰۱۱. پیاورد سلامت، 5(5): 42-51.
فرقانی، ع. (1386). بررسی و تحلیل کاربردهای تحلیل پتنت در مراکز تحقیقاتی کشور. پارک‌ها و مراکز رشد، 4(13): 1-10.
کوشا، ک. (1385). پروانۀ ثبت اختراع. در: دایره‏المعارف کتابداری و اطلاع‏رسانی. قابل دسترس در:
http://portal.nlai.ir/daka
محمدزاده، ف. (1396). اهمیت مقالات پراستناد و پروانه‌های ثبت اختراع با تأکید بر رابطه علم و فناوری. ارتباط علمی، 43(2): 1-23.
منصوری، ع.، سهیلی، ف. (1396). بررسی تأثیر عامل گذر زمان بر میزان اثرگذاری پروانه‌های ثبت اختراع کشورهای اسلامی. مطالعات کتابداری و علم اطلاعات، 9(21): 49-70. https://doi.org/10.22055/slis.2018.12267
نوروزی چاکلی، ع.ر. (۱۳۹۰). آشنایی با علم‌سنجی (مبانی، مفاهیم، روابط و ریشه‌ها). تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
ولایتی، خ.، نوروزی، ع.ر. (١٣٨8). بررسی میزان همکاری‏های علمی ایران در پروانه‏های ثبت اختراع طی سال‏های
1975-2007. کتاب ماه کلیات، 13(145): 62-66.
CAPTCHA Image